* سیدجواد حسینی فرد- براي انجام مديريت مناسب تغذيه و كوددهي در باغ هاي پسته اطلاع از تاريخچه باغ، خصوصيات آب و خاك (آزمايشات آب و خاك) و مقدار عناصر غذايي برگ (آزمايش برگ) لازم و ضروري است. در واقع اطلاعات مديريت قبلي باغ و آزمايشات آب، خاك و برگ مكمل يكديگر بوده و در كنار هم مي تواند به توصيه كودي دقيق و علمي منجر شود. در بسياري از موارد نمونه برداري از خاك و تعيين ميزان مواد غذايي آن نمي تواند مقدار مواد غذايي جذب شده و قابل استفاده در گياه را نشان دهد، بنابراين به منظور پي بردن به تاثير حاصلخيزي خاك در رشد و نمو گياهان بهترين و دقيقترين راه آن است كه برگ آن مورد تجزيه قرار گيرد تا روشن شود چه مقدار از مواد غذايي خاك توسط گياه جذب شده است. تجزيه برگ در تشخيص كمبود و سميت عناصر در درختان، نسبت به تجزيه خاك مفيدتر است. تركيب معدني برگ (مقدار مواد غذايي برگ) بستگي به بسياري از فاكتورها نظير مرحله رشد، شرايط آب و هوايي، قابليت دسترسي عناصر در خاك، فعاليت و توزيع ريشه در خاك، مقدار آب و شيوه آبياري و ... دارد. تجزيه برگ همه اين فاكتورها را تركيب كرده و تخميني از عناصري كه بهاندازه كافي توسط ريشه جذب شده اند را براي ما مشخص مي كند. محدوديت اصلي تجزيه برگ اين است كه علت وقوع كمبود عناصر غذايي را براي ما روشن نمي سازد. بنابراين براي حل اين مشكل نتايج تجزيه خاك و برگ بايد همزمان مورد ارزيابي قرار گيرند. غلظت عناصر غذايي برگ با زمان، سن برگ، و وجود يا عدم وجود محصول تغيير مي كند. در محدوده يك باغ نيز وضعيت تغذيه اي به علت تفاوت در حاصلخيزي خاك و ميزان آب در دسترس، ممكن است متفاوت باشد. بنابراين ضروريست تا نمونه برداري استاندارد گردد.
نكات مهم در نمونه برداري برگ
• زمان نمونه برداري برگ معمولاً بعد از دوره پر شدن مغز ( اواسط تيرماه تا اواسط مردادماه بسته به نوع رقم) انجام مي گيرد.
•براي نمونهبرداري برگ درختاني بايد انتخاب شوند که نماينده کل قطعه باغ مورد نظر باشند. منظور از قطعه باغ، قطعه اي است كه داراي خاك يكنواخت، درختان هم سن و سال، رقم يكسان، مديريت يكنواخت آبياري و كودي و به طور خلاصه قطعه اي با شرايط معين و يكنواخت مي باشد. درختان انتخاب شده جهت نمونه برداري برگ از نظر رشد و ميزان محصول بايستي نماينده قطعه باغ مورد نظر باشند تا قابليت اطمينان به نتايج تجزيه برگ بيشتر شود.
• نمونه برداري از برگ هاي سالم وسط شاخه هاي بدون محصول و از شاخه هايي كه از نظر ارتفاع متوسط هستند، انجام مي شود. يعني نمونه هاي برگ نبايد از شاخه هاي خيلي نزديك به زمين يا واقع در نوك درختان گرفته شوند.
• معمولا تعداد 4 تا 5 برگ از هر درخت و 10 تا 20 درخت در هر قطعه از باغ نمونه برداري مي شود. نمونه ها بايد در پاكت هاي كاغذي قرار داده شده و حداكثر 24 ساعت پس از نمونه برداري به آزمايشگاه ارسال گردد. در صورتيكه اين امر ممكن نيست حداكثر به مدت دو روز مي توان نمونه ها را در دماي يخچال نگهداري كرد. نمونه ها بايد از تابش خورشيد دور نگه داشته شوند.
• بر روي پاكت نمونه ها مشخصات كامل آنها از قبيل تاريخ و محل نمونه برداري، نام باغ يا باغدار، وضعيت محصول باغ و هرگونه اطلاعات لازم جهت شناسايي بهتر نمونه بايد درج گردد.
در خاتمه بايد خاطر نشان نمود كه نمونه برداري و آزمايش برگ و تفسير صحيح نتايج آزمايش توسط افراد آگاه و خبره مي تواند علاوه بركمك به انجام مديريت صحيح در باغ و افزايش پايدار محصول، در كاهش و بهينه كردن هزينهها موثر باشد. بنابراين به كليه باغداران انجام اصولي آن توصيه مي گردد.
شکل 1- محل مناسب برگها جهت شکل 2- برگ سالم نمونه گیری شده
نمونه گیری بر روی شاخه درخت
نكات مهم در نمونه برداري برگ
• زمان نمونه برداري برگ معمولاً بعد از دوره پر شدن مغز ( اواسط تيرماه تا اواسط مردادماه بسته به نوع رقم) انجام مي گيرد.
•براي نمونهبرداري برگ درختاني بايد انتخاب شوند که نماينده کل قطعه باغ مورد نظر باشند. منظور از قطعه باغ، قطعه اي است كه داراي خاك يكنواخت، درختان هم سن و سال، رقم يكسان، مديريت يكنواخت آبياري و كودي و به طور خلاصه قطعه اي با شرايط معين و يكنواخت مي باشد. درختان انتخاب شده جهت نمونه برداري برگ از نظر رشد و ميزان محصول بايستي نماينده قطعه باغ مورد نظر باشند تا قابليت اطمينان به نتايج تجزيه برگ بيشتر شود.
• نمونه برداري از برگ هاي سالم وسط شاخه هاي بدون محصول و از شاخه هايي كه از نظر ارتفاع متوسط هستند، انجام مي شود. يعني نمونه هاي برگ نبايد از شاخه هاي خيلي نزديك به زمين يا واقع در نوك درختان گرفته شوند.
• معمولا تعداد 4 تا 5 برگ از هر درخت و 10 تا 20 درخت در هر قطعه از باغ نمونه برداري مي شود. نمونه ها بايد در پاكت هاي كاغذي قرار داده شده و حداكثر 24 ساعت پس از نمونه برداري به آزمايشگاه ارسال گردد. در صورتيكه اين امر ممكن نيست حداكثر به مدت دو روز مي توان نمونه ها را در دماي يخچال نگهداري كرد. نمونه ها بايد از تابش خورشيد دور نگه داشته شوند.
• بر روي پاكت نمونه ها مشخصات كامل آنها از قبيل تاريخ و محل نمونه برداري، نام باغ يا باغدار، وضعيت محصول باغ و هرگونه اطلاعات لازم جهت شناسايي بهتر نمونه بايد درج گردد.
در خاتمه بايد خاطر نشان نمود كه نمونه برداري و آزمايش برگ و تفسير صحيح نتايج آزمايش توسط افراد آگاه و خبره مي تواند علاوه بركمك به انجام مديريت صحيح در باغ و افزايش پايدار محصول، در كاهش و بهينه كردن هزينهها موثر باشد. بنابراين به كليه باغداران انجام اصولي آن توصيه مي گردد.
شکل 1- محل مناسب برگها جهت شکل 2- برگ سالم نمونه گیری شده
نمونه گیری بر روی شاخه درخت
سيدجواد حسيني فرد
عضو هيئت علمي مؤسسه تحقيقات پسته كشور
عضو هيئت علمي مؤسسه تحقيقات پسته كشور