تغذيه
- با توجه به ادامه توسعه جوانه گل در شهريور و مهر ماه براي توليد محصول سال آتي، تقويت درختان بارور پس از برداشت محصول، توصيه مي شود. در ارتباط با تغذيه پسته اولين قدم در فصل پاييز محلول پاشي باغها با عناصري مي باشد كه نقش آنها در استحكام و پايداري و زنده ماندن جوانه هاي سال بعد به اثبات رسيده است. براي بعد از برداشت، محلولپاشي با مخلوطی از كلات روي، اوره (3 در هزار)، كلات كلسيم و اسيد بوريك در مورد بسياري از باغات توصيه مي شود.
- در دوره خزان و غيرفعال بودن درخت پسته مي توان كوددهي زمستانه را شروع كرد. فصل زمستان كه ريشه هاي درخت خواب مي باشند بهترين زمان براي تغذيه است.
تغذيه زمستانه شامل كودهاي فسفره و پتاسه و ريزمغذيها به صورت سولفات و كود دامي مي باشد. به دليل تحرك كم كودهاي پتاسيمي و فسفره و همچنين سولفاتهاي عناصر كم مصرف، دادن اين عناصر در عمقي كه حداكثر فعاليت ريشه را داريم توصيه مي شود. درخت پسته بيش از 80 درصد آب و غذاي مورد نياز خود را از عمق 40 تا 80 سانتيمتر جذب مي كند لذا پس از حفر كانال با عمق مناسب، يك لايه كود حيواني پوسيده به ضخامت تقريبي 10 سانتيمتر كف كانال ريخته شده و سپس مقادير توصيه شده كودهاي شيميايي روي آن ريخته شود. كانال حفر شده بايد حداكثر تا دهه اول اسفند ماه با خاك پر شود. كود دامي هر چه پوسيده تر باشد جواب بهتري مي دهد. كودهاي حيواني تازه علاوه بر آلوده بودن به يكسري باكتريهاي بيماريزا و علف هرز، در حين پوسيده شدن ازت خاك را جذب كرده و به عنوان رقيبي براي درخت عمل مي كنند.
- در اواخر اسفند ماه كه همزمان با مرحله تورم جوانه ها مي باشد نیز محلول پاشي باغ با عناصري كه در گرده افشاني و عمل تلقيح تاثير مستقيم و تعيين كننده اي دارند ضروري است. از بين عناصر غذايي، سه عنصر روي، بور و ازت مهمتر هستند. فرمول پيشنهادي شامل كلات روي (2 در هزار)، بور (2 در هزار) و اوره ( 3-5 در هزار ) مي باشد.
- لازم به ذکر است که براي برداشت محصول خوب بايد زماني اقدام به تغذیه كنيم كه هنوز گرده افشاني و تشكيل گل و خوشه انجام نشده است. متاسفانه اكثر باغداران از اوايل ارديبهشت كه خوشه كامل شده است تغذيه را شروع مي نمايند. تغذيه و محلول پاشي بعد از باز شدن و تشكيل خوشه بيشتر بر محصول سال آينده تاثير گذار است تا محصول سال جاري. البته اين محلول پاشي ها بر روي انس و پوكي موثر هستند. در شروع فصل جوانه ها زودتر از ريشه درخت فعال شده و شروع به رشد مي كنند. در صورت عدم تغذيه مناسب تعدادي از جوانه ها باز نشده و يا در صورت باز شدن تنها تعداد اندكي دانه روي هر خوشه تشكيل مي شود.
عملیات اصلاحی
- مهمترين عمليات اصلاحي كه خاك برخي از باغهاي پسته به آن نياز دارند دادن گچ كشاورزي به باغ مي باشد. بهترين زمان دادن گچ به خاك، دوره خواب و يا فعاليت كم ريشه ها است كه امكان آبياري سنگين بعد از دادن گچ وجود دارد. مقدار گچ مورد نياز يك هكتار باغ بايد با مشاوره كارشناس مربوطه صورت گيرد. در این رابطه به مقاله "افزودن گچ در باغات پسته و اثرات آن" در همین شماره مراجعه فرمایید.
- يكي ديگر از عمليات اصلاحي در زمستان، دادن ماسه بادي به باغات پسته است. ماسه بادي در صورتی مفيد واقع مي شود كه بصورت يك لايه دست نخورده و مخلوط نشده با خاك باغ باقي بماند.
آبياري
- با توجه به اينكه پس از اتمام زمان برداشت، درختان هنوز بيدار بوده و تبخير و تعرق انجام مي شود، بنابراين انجام يك نوبت آبياري پس از برداشت محصول جهت حفظ جوانه هاي سال بعد مفيد مي باشد.
- فصل پاييز مناسبترين زمان جهت بررسي وضعيت آبياري در طول فصل در ارتباط با تغييرات شوري خاك مي باشد. معمولاً در طول فصل، خصوصا در ماه هاي تير و مرداد كه تبخير و تعرق زياد است و همچنین در زمان برداشت محصول که آبياري با تأخير و يا كمتر از حد مورد نياز (كم آبياري) انجام مي گيرد، تجمع نمك در منطقه ريشه بروز می نماید. در مناطق با آب و خاك شور، افزايش شوري در ناحيه ريشه درختان ممكن است سبب رشد ناكافي شاخه ها، آفتاب سوختگي و چروكيدگي مغز گردد.
سوختگي نوك و حاشيه برگها نيز از علائم افزايش جذب و تجمع شوري در بافت هاي گياهي مي باشد. درختان پسته اگرچه تحت شرايط شوري بالا و خاكهاي اشباع زنده مي مانند اما تركيب اين شرايط قطعاً سبب كاهش تبخير و تعرق و رشد درختان مي شود. بنابراين نمونه برداري در فصل پائيز و قبل از شروع بارندگي ها، براي ما مشخص مي كند كه آيا آبياري اضافي جهت كنترل نمك هاي تجمع يافته، در فصل زمستان ضروري مي باشد يا خير. از طرفي در اين زمان زمين سرد بوده و درختان در خواب هستند و لذا آبياري اضافي جهت آبشويي حتی در صورت ماندابي شدن خاك، مشكلي را براي درختان ايجاد نمي كند و از طرفي مشكلات مربوط به بيماريهايي نظير گموز را نيز نخواهيم داشت. بنابراین در صورتيكه بر اساس نمونه برداري هاي انجام شده از خاك، مشكلات شوري داشته باشيم، آبياري در اين فصل صرفا جهت آبشويي نمك هاي تجمع يافته در طول فصل انجام مي شود. از طرفی از آنجائيكه در اين فصل عمليات كوددهي (كودهاي حيواني و شيميايي) نيز در چالكود انجام مي شود، جهت ايجاد شرايط مناسب جذب كود توسط گياه در شروع فصل، انجام حداقل يك نوبت آبياري پس از پر كردن چالكودها مفيد مي باشد.
بهزراعي
- در اين فصل براي كاهش جمعيت زنبورهاي مغزخوار پسته و كاهش خسارت آنها در سال آينده، برداشت كامل محصول حتي پسته هايي كه به نظر پوك هستند توصيه مي شود. در اين فصل بايد تمام پسته هاي روي درختان و روي زمين جمع آوري و معدوم گردد. شخم باغ هاي پسته بعد از جمع آوري و سوزانيدن این پسته ها، در كاهش جمعيت زنبورهاي مغزخوار موثر است.
- در آبان ماه حشرات كامل سوسك سرشاخه خوار پسته از شاخه هاي يك ساله خارج شده و براي ادامه نسل و تكثير به طرف شاخه هاي ضعيف شده و هرس شده جلب مي شوند. بنابراين هرس و حذف شاخه هاي ضعيف شده روي درختان پسته و تله گذاري با چوب هاي تازه هرس شده و پس از يك ماه، جمع آوري و سوزانيدن آنها و جايگزيني چوب هاي جديد در كاهش جمعيت اين آفت مؤثر است.
- يخ آب زمستانه براي كاهش جمعيت بعضي از آفات كه زمستانگذراني آنها در خاك مي باشد، موثر است. بنابراين آبياري كردن باغ هاي پسته در روزهاي سرد زمستان كه باعث يخ زدن آب در شب گردد باعث كاهش بعضي از آفات از جمله پروانه پوستخوار پسته مي گردد.
- براي كاهش جمعيت حشرات كامل زمستانگذران پسيل معمولي پسته، شخم بين رديف هاي درختان پسته توصيه مي شود.
- در باغ هايي كه به گموز آلوده هستند و يا احتمال آلودگي در آنها وجود دارد بایستی نسبت به پيشگيري از اين بيماري و ايجاد تشتك در اطراف تنه درختان اقدام نمود.
- در فصل پاییز، پسته هاي برداشت شده در انبارها ذخيره مي شوند بنابراين احتمال خسارت آفات انباري بخصوص شب پره هندي وجود دارد.
براي كنترل اين آفت، نظافت و بهداشت انبار، ضدعفوني انبارهاي خالي قبل از انبار نمودن محصول و بازديد مداوم از انبار و محصول و استفاده از قرص فستوكسين در صورت مشاهده آلودگي ضروری می باشد. در صورتي كه بتوان با تهويه مناسب دماي انبارهاي پسته را زير 13 درجه سانتي گراد نگه داشت آفت شب پره هندي قادر به خسارت نيست. در این رابطه به مقاله" آفات انباری پسته" در همین شماره مراجعه فرمائید.
- در فصل زمستان استفاده از زيرشكن براي باغاتي كه عبور ماشين آلات كشاورزي در آنها زياد بوده و لايه سخت دارند هر سه تا چهار سال يكبار توصيه مي شود.
- یکی دیگر از عملیات به زراعي در فصل خواب، هرس باردهي است که هدف آن تحت تاثير قرار دادن و هدايت نحوه رشد و باروري گياه مي باشد.
معمولاً به منظور كاهش سال آوري، تعداد شاخه هاي ميوه دهنده پسته را قبل از سال پربار به حدود نصف تا 3/2 كاهش مي دهند كه اين عمليات باعث تقويت شاخه ها و جوانه ها و خوشه هاي گل باقي مانده و نيز باعث رسيدن آب و مواد غذايي بيشتر به جوانه هاي گل در حال تشكيل شده و نهايتاً بر روي توليد محصول يكنواخت و افزايش توليد اثر مثبت دارد. عمليات هرس بايستي پس از ريزش برگ (خزان) و قبل از متورم شدن جوانه ها در اواخر زمستان انجام و به اتمام برسد.
حسین حکم آبادی – دکترای باغبانی