آب و آبیاری در باغات پسته

جهت دانلود مقاله کلیک نمائید.

بطور کلی به دلیل عمر و دوره بازگشت سرمایه طولانی باغات پسته، منابع آب مورد استفاده باید پایداری طولانی (حداقل 50 ساله) داشته باشند. مقدار، تناوب و شیوه آبیاری بر تولید پسته تأثیر زیادی می گذارد. تربیت درختان جوان، شیوع آفات و بیماری هایی که از طریق هوا و یا خاک به درخت حمله ور می شوند، مقدار و کیفیت محصول دو سالانه و رشد درخت همگی تحت تأثیر آبیاری درخت پسته قرار دارند. علاوه بر آن، شرایط اقلیمی، بافت خاک و پایه و پیوند درخت پسته از جمله عوامل مهمی هستند که بر میزان آب مورد نیاز آن جهت تولید محصول اقتصادی تأثیر می گذارد.
درخت پسته جهت رشد و تولید مناسب به حدود 100 سانتی متر ارتفاع آب آبیاری در طول فصل رشد (به مدت 8 ماه از اسفند تا مهر) نیاز دارد. این در حالی است که برداشت اقتصادی از درختانی که حتی با 80 سانتی متر ارتفاع آب مفید سالانه در دسترس ریشه، آبیاری می شوند ممکن است.
با فرض کمترین تلفات آب در انتقال آب و آبیاری باغ، هر هکتار باغ پسته بالغ به 12,000 متر مکعب آب در طول سال نیاز دارد. نیاز آبی فوق بدون احتساب آب مورد نیاز جهت آبشویی زمستانه زمین های شور و نمکی می باشد

 در صورت وجود یا بروز شوری در خاک سطحی یا منطقه ریشه، باید یک تا دو نوبت آبشویی زمستانه را به رژیم آبی طبیعی مورد نیاز افزود.
نیاز آبی درخت پسته در فصول مختلف سال و مراحل مختلف سیکل سالانه زندگی آن متفاوت است. این نیاز در زمستان که زمان خواب درخت است کمترین و در تابستان که موقع رشد مغز پسته است بیشترین می باشد

 بیش از نیمی از آب مورد نیاز سالانه، در فصل تابستان (تیر، مرداد و شهریور) به مصرف درخت می رسد. تهيه آب كافي براي درختان بارور پسته بطوريكه استرسي در اثر اشباع شدن خاك و فقدان آب كافي در خاك به آنها وارد نشود، يكي از اهداف مديريت بهينه آبياري مي باشد.
بدلیل وجود شبکه ریشه وسیع و ساختار برگ مقاوم، درخت پسته قادر به بقا در دوره های خشکسالی و شرایط کم آبی است، اما مقاوم بودن درختان پسته به اين معني نيست كه آنها جهت توليد محصول اقتصادي و مناسب نياز به آب كمي دارند. اگر درختان پسته در طول دوره هاي حساس به كم آبي با ميزان كمتر از نياز واقعي آبياري شوند، اثرات منفي بر روي فرآيندهاي دروني درخت خواهد گذاشت. بنابراين بايد بدانيم كه تحمل درختان پسته نسبت به خشكي به توانايي آنها در زنده ماندن در شرايط خشكي اطلاق مي گردد و اين بدان معني نيست كه درختان پسته قادرند رشد سريع و با محصول زياد در شرايط آبياري هاي با ميزان كم داشته باشند.
داشتن برنامه برای تامین مقدار مناسب آب برای باغات در زمان لازم از اهداف آبیاری می باشد. آبیاری خوب به ما اطمینان می دهد که رطوبت خاک در طول فصل حفظ می شود. لذا اتخاذ تصمیمات مناسب برای انجام آبیاری، نیازمند دانستن نیاز آبی درخت و اجرای مناسب سیستم آبیاری با رعایت یکنواختی مناسب و میزان دقیق آب تحویلی است .
بطور کلی سیستم های قطره ای موثرتر از روش های سطحی اند چرا که هم یکنواختی بیشتری در آبیاری ایجاد  می کنند و هم راندمان بیشتری دارند.
آبياري در طول فصل مهمترين عمليات داشت مي باشد. تنش خشكي باعث خشكيدگي سر شاخه ها، ريزش و خشكيدگي برگها، كوچك شدن سطح برگها و در نتيجه كم شدن سطح فتوسنتز كننده گياه و لخت شدن ظاهر گياه، تشديد اثرات آفتاب سوختگي بر روي شاخه ها و نهايتا خشك شدن كامل گياه مي گردد (شكلهاي 1و 2). در تنش هاي شديد و طولاني مدت پوست درخت ترك برداشته و به راحتي از تنه آن جدا مي گردد.
هر مرحله از رشد به دلايل مختلف حساسيت خاص خود را نسبت به تامين مقدار كافي آب داراست. توجه داشته باشيد كه حساسيت اجزاء توليد به تنش آبي بصورت زير درجه بندي مي شود (حساس ترين مرحله رشد در ابتداي ليست مي باشد):
1) پوكي و سقط جنين: آبياري در زمان گلدهي (عموما فروردين ماه) و زمان پر شدن مغز (عموما تيرماه).
2) خنداني پوست استخواني: آخرين آب قبل از برداشت (بسته به رقم) و عموما اوايل شهريور ماه.
3) تعداد دانه در درخت: آبياري در زمان تشكيل ميوه و پس از گرده افشاني. عموما اواخر فروردين ماه.
4) رسيدگي: مشابه خنداني پوست استخواني و عموما در اواخر مرداد و اوايل شهريور ماه.
5) وزن و اندازه ميوه: زمان مشخصي ندارد و عموما به مديريت آبياري، تغذيه، كنترل آفات و بيماري ها و .... در طول فصل بستگي دارد.
البته فاكتورهاي كيفي ديگري نيز نظير زودخنداني و ترك خوردگي پوست سبز پسته نيز تحت تاثير مديريت آبياري قرار دارند.
 بر اساس تحقيقات انجام شده، آبياري كافي و جلوگيري از اعمال تنش خشكي در اواخر فصل بهار مخصوصا در خرداد ماه بيشترين اثر را در كاهش تشكيل اين پسته ها و نهايتا كاهش احتمال آلودگي مغز پسته به زهرابه آفلاتوكسين دارد.
 کم آبیاری تنظیم شده
در باغ های پسته کالیفرنیا در قسمت هایی که هزینه  تامین آب زیاد است، در سالهای خشک، جهت کاهش مصرف آب از روش کم آبیاری تنظیم شده برای اعمال تنش خشکی در طول دوره ها ی مشخصی از رشد استفاده می شود تا اثرات منفی بر تولید و کیفیت میوه حداقل گردد.
 این روش در دو مرحله  انجام می شود:
1. اواخر اردیبهشت تا اواسط تیر (مرحله ی رشد دوم بعد از توسعه کامل پوست استخوانی و قبل از رشد سریع مغز)
2. پس از برداشت
نتایج نشان داده است که با ایجاد تنش در مرحله اول، میزان خندانی پوست استخوانی بطور قابل
ملاحظه ای بیشتر شده، میزان ناخندانی تا 50 درصد کاهش می یابد و میوه ها در زمان برداشت کوچک می شوند. ضمن آنکه تنش در این مرحله می تواند در کاهش سال آوری هم موثر باشد. بنا براین اگر درصد دهان بست در باغ بالا باشد، اعمال این تنش باعث بهبودی بازار پسندی و افزایش خندانی می شود و در مقابل در باغاتی که با مسئله ناخندانی روبرو نیستند، تنش در این مرحله به علت کوچکتر شدن میوه، مفید نمی باشد.
از معایب تنش در مرحله یک، ایجاد بلوغ نا خواسته و زود رسی و خندانی میوه در اواسط تیر تا زمان برداشت می باشد که احتمال آلودگی به بیماری های قارچی و آفلاتوکسین در زمان برداشت را افزایش می دهد

علاوه بر آن تنش در مرحله یک موجب سست شدن پوست استخوانی و مغز می شود. نکته حائز اهمیت آن است که بایستی از بروز تنش در اواسط تیر تا زمان برداشت جلوگیری کرد.

منابع:
TREE WATER REQUIREMENTS & REGULATED David A. Goldhamer/ 2005 DEFICIT IRRIGATION
تشخیص عوامل خسارتزای محیطی و غیر محیطی وارده به محصول پسته ( بیمه و جبران خسارت)/ انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی/1390