جهت دانلود مقاله کلیک نمایید.
ماهنامه پسته- عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران در دومین گردهمایی این انجمن در تشریح ساختارهای مدیریت در صنعت پسته ایران، گفت: در چند سال اخیر تولید پسته در ایران حالت کاهشی دارد یا می‌توانیم بگوییم که ثابت است.
ماهنامه پسته- عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران در دومین گردهمایی این انجمن در تشریح ساختارهای مدیریت در صنعت پسته ایران، گفت: در چند سال اخیر تولید پسته در ایران حالت کاهشی دارد یا می‌توانیم بگوییم که ثابت است.
علی نظری افزود: میزان رشدی که در توسعه سطح باغات ایران اتفاق افتاده، متاسفانه در بهبود تولید اتفاق نیافتاده است، در حالیکه میزان پسته در سالیان اخیر در آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و این افزایش به خاطر افزایش میزان برداشت در هکتار و افزایش سطح زیر کشت اتفاق افتاده است (از متوسط 1000 کیلوگرم در هکتار در سالهای 1980 تا 1985 به متوسط کیلوگرم در هکتار در سالهای اخیر(.
او با طرح این سوال که علت کاهش آمار تولید پسته در ایران چیست؟ یادآور شد: همه‌ی ما یک سری دلائل مثل بحران آب و شوری، تغيير اقليم و دير بازده بودن درخت را می‌دانیم. ولی سوال من این است که همه واقعیت موضوع همین است یا دلائل دیگری هم می‌تواند داشته باشد؟ جهادکشاورزی اعلام می کند که سطح زیر کشت پسته ایران 400 هزار هکتار است و بر اساس آمار انجمن پسته ایران، میزان تولید حدود 140 تا 150 هزار تن است . یعنی در هکتار 200 تا 300 کیلوگرم پسته تولید می‌شود. به نظر می‌آید که 400 هزار هکتار عدد درستی نیست و سطح زیر کشت ما چیزی حدود 300 هزار هکتار است. یعنی عملکرد در هکتار ما در خوشبینانه ترین تخمین به طور متوسط حدود 600 تا 700 کیلوگرم است و متوسط عملکرد 12 ساله پسته ايران، 615/8 كيلوگرم در هكتار است. این در حالی است که متوسط عملکرد تولید پسته در آمریکا در 5 سال گذشته حدود 3400 کیلوگرم در هکتار بوده است. استرالیا هم که حدود 26-25 سال است که تولید پسته را شروع کرده، تقریبا عملکردی در حدود 3 یا 4 تن در هکتار دارد.
نظری با بیان اینکه کمبود آب چالش تولید پسته در آمریکا هم هست، گفت: آمریکایی‌ها حدود 10 تا 12 هزار متر مکعب در سال به پسته آب می‌دهند و ما در ایران نیز بطور متوسط همین مقدار آب را مصرف می کنیم. مثلا در رفسنجان چیزی حدود 600 میلیون متر مکعب آب در سال مصرف می‌شود که حدود 410 میلیون متر مکعب این آب تجدید پذیر است و حدود 190 میلیون متر مکعب آن تجدیدناپذیر است. اگر مصرف آب را600 ميليون متر مكعب در نظر بگیریم، با توجه به اینکه تقریبا در رفسنجان 50 هزار هکتار سطح زیر کشت داریم. متوسط مصرف 12 هزار متر مكعب در هر هكتار می‌شود. از طرف دیگر تقریبا همه‌ی آمارها نشان می‌دهد که پسته در خاک با EC 10 هزار یا آب با EC 8 هزار، کاهش عملکرد ندارد و این درحالی است که غیر از برخی مناطق رفسنجان و انار، معمولا EC آب حومه‌ی رفسنجان و کرمان زیر هشت هزار است. یعنی خیلی نمی‌شود گفت که کاهش عملکرد ما به دلیل شوری بوده است.
عضو هیات رییسه انجمن پسته ایران با طرح این سوال که تفاوت کاشت و داشت امروز ما، با مثلا100 سال پیش چيست، گفت: ما بذري را كه مي‌خوريم، مي‌كاريم و پيوندي را كه نمي‌شناسيم، مي زنيم. سبك آبياري و تغذيه و هرس‌مان نيز بعيد است فرقي كرده باشد. همه ما مي‌دانيم هر بذر، شخصیت و ژنتیک جداگانه‌ای به لحاظ رشد، جذب عناصر، مقاومت به شوری و خشکی، مقاومت به قارچ‌ها و ... دارد. علیرغم آنکه گرده درخت نر تاثیر اساسی در خندانی، تعداد دانه در خوشه، میزان محصول و ... دارد اما درختان نر را حتي اسم‌گذاری هم نکرده‌ایم و نمی‌شناسیم. پیوندهايی هم كه نام می‌بریم تقريبي است نه دقیق و هويت پيوند‌هايي كه استفاده مي‌كنيم دقيق نيست. حداقل در 50 سال اخير در باغداري دنيا، کشت فقط با بذرهای با پدر و مادر معلوم یا فقط از طریق کشت بافت و سایر روشهای تکثیر قلمه ای انجام مي‌شود، پیوندک فقط از باغ پیوندی یا مادری تحت نظر دولت گرفته مي‌شود و پایه از پرقدرت‌ترین و مقاوم‌ترین گیاهان قابل پیوند شدن با پسته انتخاب مي‌شوند. در حالیکه این ابتدائی ترین مقدمات را ما در ایران نه داریم و نه به آن توجه می شود.
نظری در ادامه با طرح این پرسش که صنعت باغبانی چیست؟ گفت: در ایران مالك، پیمانکار، مهندس، مجري، ناظر و محقق یک نفر است، و آنهم خود مالک است. در شرايط فعلی، مالك چاره ديگري هم ندارد. چون بقیه عوامل را بسادگی در اختیار ندارد. درحالیکه مثلا ساختار صنعت ساختمان در پنچاه سال گذشته از حد خانه سازي روستايي که در آن مالک و پیمانکار و مهندس و تکنولوژی و محقق در مالک خلاصه می شود به اين درجه از پيشرفت رسيده و به تمامی عوامل مهندسی و یا سطح خوبی از دانش دسترسی وجود دارد ولي باغباني ما در همان حد باقي مانده است. دلیل اصلی این مسئله آن است که فعاليت‌هاي كشاورزي قابل کپی برداری صددرصد از خارجی نیست و هیچ شرکت یا شخصی بدون ارتباط نزدیک با مراکز تحقیقاتی محلی نمی‌تواند مسوولیت‌هایش را بخوبی و رقابت پذیر انجام دهد و کیفیت کار مراکز تحقیقاتی پسته ما هم در ایران روشن است. وجود شرکتهای مهندسین مشاور، متخصصین مورداعتماد در ارزیابی آب و خاک، وجود مجریانی با ماشین آلات کافی برای اصلاح و بهبود خاک قبل از کاشت، وجود مجریانی با امکانات کافی برای تهیه بهترین نهال و پیوندهای مطمئن برای احداث، وجود شرکت‌هایی با امکانات كافي و دانش خوب براي هرس و تربیت، آن‌گونه که درخت کم‌ترین انرژی را برای تولید چوب بکار ببرد، کنترل آفات بصورت هماهنگ با باغات مجاور و با اطلاع کامل از چگونگی اثر سم و رفتار حشره و امكان تجمیع تجارب در شرکتهای مجری – مشاور از ویژگی‌های مهم باغبانی در ساختار مدرن است.
مشكل ساختاري در باغباني، عيناً در فروش نيز وجود دارد. در این رابطه نبود شرکت‌ها و انجمن های متخصص هماهنگ و پاسخگو که قیمت را در بازار حفظ کنند و رقابت غلط فروشندگان غير مسوول و غير متخصص با یکدیگر که موجب زیان همگان می‌شوند از مشکلات ساختاری فروش است.
نظری راه عبور از برداشت 700-600 کیلوگرم در هکتار را، نگریستن به تمام فعالیت‌های باغبانی بطور کاملا تخصصی دانست و گفت: باید به تدریج تمام این فعالیت‌ها توسط شرکت‌ها یا افراد متخصص و با تجربه انجام شود. در اجرای این هدف، مدیر باغ نقش کلیدی دارد و مدیر کسی است که پاسخگو است، برای پیشرفت برنامه دارد و در محیط رقابتی و با ارائه کارنامه خوب، انتخاب می‌شود. دومین راهکار برای عبور از برداشت 700-600 کیلوگرم در هکتار، جایگزینی پایه‌ها و پیوندهای شناسنامه‌دار و نوسازی باغات و توسعه باغات جدید با شرایط و روش فوق به صورت تدریجی است. تغییر ساختار مرکز تحقیقات برای همراهی با این نگاه، هم سومین راهکار است.
عضو هیات مدیره انجمن پسته ایران با بیان اینکه کار را باید باغداران پیشرو آغاز کنند، از آن‌ها خواست: مهندسینی را که این خدمات باغداری را ارائه می‌کنند، تشویق کنند که با سازماندهی مناسب به سایر باغداران نیز این خدمات را ارائه کنند .
