مشکل عدم تأمین نیاز سرمایی در باغات پسته

معرفی سایت اندازه‌گیری میزان تأمین نیاز سرمایی

حسین حکم آبادی

عضو هیأت علمی ایستگاه تحقیقات پسته دامغان

شهرزاد آقاسی

ماهنامه شماره 34 - دی ماه 1397

يكي از نتايج گرم شدن زمين، اثرات آن بر كشاورزي و توليد غذا است. اگر تغييرات جوي به همين منوال ادامه يابد باعث مشكلات عديده‌اي در بخش كشاورزي خواهدشد كه يكي از اين مشكلات در محصولات باغي به خصوص در ميوه‌هاي مناطق معتدله و نيمه گرمسيري مي‌باشد. پسته نيز يكي از اين محصولات باغي است كه جهت توليد محصول نياز به زمستان‌هاي سرد و تابستان گرم دارد. پسته به عنوان يك محصول مهم اقتصادي جايگاه خاصي را در بين توليدات كشاورزي ايران داشته و بخش عمده‌اي از صادرات غيرنفتي كشور را تشكيل مي‌دهد. امروزه بزرگ‌ترين خطري كه بازارهاي داخلي و خارجي پسته ايران را تهديد مي‌كند، بالارفتن هزينه‌هاي توليد و پايين بودن بازده آن در واحد سطح است. خسارت سرمازدگي و پديده‌هاي ناگوار جوي مانند گرمازدگي، طوفان‌هاي شديد و ... نيز در مناطق حاشيه كويري ايران مزيد بر علت است. بررسي گزارش‌هاي سازمان هواشناسي استان كرمان و همچنين آمار هواشناسي مؤسسه تحقيقات پسته كشور كه به مدت چند سال توسط دستگاه ترموگراف ثبت شده‌است، نشان مي‌دهد كه عدم تأمين نياز سرمايي يكي از مشكلات مناطق پسته‌كاري استان كرمان در سال‌هاي اخير است.

درختان پسته همانند ساير درختان ميوه مناطق معتدله در چرخه رشد ساليانه خود به يك دوره سرما نياز دارند تا بعد از آن با مهيا شدن شرايط مناسب جهت رشد، شكوفايي طبيعي جوانه‌ها اتفاق بيفتد. اين مقدار سرما با توجه به رقم از 600 تا 1400 ساعت بين صفر تا 7 درجه سلسيوس خواهد بود.
بين ارقام تجاري ايران، رقم كله قوچي نياز سرمايي بسيار پايين در حدود 600 ساعت دارد، در حالي كه رقم اكبري بيشترين نياز سرمايي يعني 1200 ساعت را دارد و ارقام احمد آقايي و فندقي بين اين دو رقم هستند.
در اثر عدم تأمين نياز سرمايي پسته، اثرات نامطلوبي همچون كاهش رشد ميان‌گره‌اي،كاهش تعداد برگچه و كاهش سطح برگ، كاهش وزن تَر و خشك برگ، افزايش درصد برگ‌هاي غيرطبيعي، كاهش توليد گرده، ريزش زياد جوانه‌ها، تأخير در گلدهي و برگدهي، تشكيل ميوه كم حتي در سال پر محصول، توليد گل به صورت جانبي و انتهايي بر روي شاخه‌هاي فصل جاري و در نهايت كاهش عملكرد را خواهيم داشت.
بر اساس مطالعات انجام شده، بهترين تيمارها جهت شكستن ركود و غلبه بر كمبود نياز سرمايي محلول روغن ولك 3 درصد 4 هفته قبل از فعال شدن گياه مي‌باشد (15 بهمن تا 20 بهمن). تيمارهاي بالا علاوه بر برطرف كردن نياز سرمايي موجب يكنواختي رشد ميوه‌ها، كاهش اُنس، كاهش درصد پوكي، موجب افزايش وزن صد دانه و افزايش وزن محصول تَر در هر درخت خواهدشد.

براي اندازه‌گيري ميزان نياز سرمايي، جناب آقاي مهندس حقيقت سرپرست اداره هواشناسي کشاورزي سازمان هواشناسي کشور و همکاران، سايتي را طراحي نموده‌اند که باغداران و کارشناسان محترم مي‌توانند به‌صورت آنلاين و به‌روز شده ميزان نياز سرمايي منطقه خود را محاسبه نمايند و در ارتباط با تيمارهاي لازم اقدام نمايند. در اين سايت در هر زمان باغداران و کارشناسان مي‌توانند نياز سرمايي بيش از 400 ايستگاه هواشناسي را اندازه‌گيري نمايند. باغداران و کارشناسان در اين سايت علاوه به ميزان نياز سرمايي، ميزان درجه روز رشد، ميزان دماي حداکثر و حداقل و بارش را در کوتاه مدت و بلند مدت بصورت گراف استحصال و استفاده نمايند.

راهنماي استفاده از سايت:

در ابتدا وارد سايت هواشناسي کشاورزي به آدرسwww.agro.irimo.ir وارد شويد.

سپس در قسمت پایین و سمت چپ (تولید نمودارهای برخط) وارد سامانه شوید.

به صورت ذیل وارد سامانه شوید ( پسورد :agromet )

سپس گزینه نیاز سرمایی را در گزارش های کشاورزی انتخاب و مسیر شکل ذیل را دنبال نمایید.

جدول میزان تامین نیاز سرمایی بر اساس مدل 7-0 درجه سانتی گراد و توصیه تیمار روغن پاشی

ردیف	شهرستان	میزان تامین نیاز سرمایی بر اساس مدل 7-0 درجه سانتی گراد	نیاز به روغن پاشی برای رقم اکبری	نیاز به روغن پاشی برای رقم فندقی (اوحدی) در شرایط آب و خاک شور
1.	ابرکوه	600	*	*
2.	اسفراین	945	-	-
3.	اصفهان	797	*	-
4.	بافق	465	*	*
5.	بوئین زهرا	944	-	-
6.	بهاباد	545	*	*
7.	بیارجمند	902	-	-
8.	بیرجند	667	*	*
9.	تربت جام	845	*	-
10.	تربت حیدریه	824	*	-
11.	تهران	998	-	-
12.	جاجرم	900	-	-
13.	خاش	402	*	*
14.	خور و بیابانک	370	*	*
15.	دامغان	701	*	-
16.	رفسنجان	433	*	*
17.	زاهدان	455	*	*
18.	ساوه	714	*	-
19.	سبزوار	710	*	-
20.	سرخس	801	*	-
21.	سمنان	659	*	-
22.	سیرجان	551	*	*
23.	شاهرود	1028	-	-
24.	شهر رضا	621	*	*
25.	شهربابک	570	*	*
26.	شیراز	585	*	*
27.	طبس	302	*	*
28.	عقدا	654	*	*
29.	فردوس	629	*	*
30.	فریمان	1168	-	-
31.	فسا	540	*	*
32.	قائن	759	*	-
33.	قزوین	1153	-	-
34.	قم	729	-	-
35.	قوچان	1201	-	-
36.	کاشان	638	*	*
37.	کاشمر	741	*	*
38.	کرج	1031	-	-
39.	کرمان	554	*	*
40.	گرمسار	661	*	*
41.	گناباد	795	*	-
42.	مروست	585	*	*
43.	مشهد	1034	-	-
44.	مهریز	482	*	*
45.	میبد	548	*	*
46.	نائین	762	*	*
47.	نهبندان	536	*	*
48.	نیشابور	1003	-	-
49.	یزد	420	*	*

* تاریخ آمار برداری از 15 آبان ماه لغایت 4 بهمن 1397