تأثیرPH در کارآیی سموم مورد استفاده در باغات پسته
محمد جمالیزاده
کارشناس ارشد بیماری شناسی گیاهی و
عضو انجمن پسته ایران
سؤال بسیار مهم و اساسی که در رابطه با کنترل شیمیایی آفات مختلف پسته به ذهن متبادر می شود این است که چرا برخی سموم آفات را کنترل نمی کنند و یا چرا نتیجه استفاده از سموم مختلف رضایت بخش نیست؟ به صورت طبیعی باید گزینه ها و احتمالات مختلفی را برای پاسخ به این سؤال مطرح کرد از جمله آنکه آیا پس از سم پاشی بارندگی اتفاق افتاده یا سم کیفیت نداشته یا آفت نسبت به سم مقاوم شده و سؤالات مختلف دیگر. بررسی های مختلف نشان داده اند که مقاومت آفات نسبت به سموم، اصلی ترین دلیل عدم کارآیی سموم است؛ بصورتی که پسیل پسته در پاره ای از موارد بصورت کامل نسبت به سم آمیتراز و سایر سموم از جمله زولون مقاوم شده است. از مقاومت آفات نسبت به سموم که بگذریم یکی از مسایلی که از دید باغداران مغفول مانده، pH آبی است که سم به آن اضافه شده و نهایتاً روی درختان پاشیده می شود. متأسفانه آبی که از اغلب چاههای کشاورزی استانهای پسته خیز كشور بیرون می آید (بر خلاف تصور عموم که فکر می کنند اسیدی است) بشدت قلیایی بوده و pH آن بشدت بالاست. بررسی ها نشان داده اند که pH بالای آبی که بمنظور سم پاشی و پر کردن تانکرهای سم پاش استفاده می شود متأسفانه موجب شکسته شدن فرمولاسیون سموم مورد استفاده و کاهش تاثیر آنها بر روی آفت می شود. در pH های بالاتر از 7 (آب های قلیایی) تاثیر بسیاری از سموم ارگانوفسفات و کربامیدی روی آفت کاهش پیدا می کند. کاهش یافتن اثر سموم در نتیجه pH بالای آب را اصطلاحاً هیدرولیز شدن یا شکسته شدن آلکالینی می نامند. واکنش هیدرولیز شدن بستگی به چند فاکتور اساسی از جمله میزان حساسیت سم مورد نظر نسبت به آب دارای pH بالا، مدت زمانی که سم با آب تماس دارد (بهتر است سم اضافه شده به آب سریعاً استفاده شود)، درجه حرارت محلول سم و درجه pH خود سم دارد. در pH های بالاتر از 8، سم به سرعت توسط آب هیدرولیز می شود. نکته جالب اینجاست که به ازای هر 1 درجه افزایش pH آب، میزان شکسته شدن سم 10 برابر افزایش پیدا می کند. برخی آفت کش ها به محض اضافه شدن به آب دارای pH بسیار بالا، به سرعت تجزیه می شوند. در این شرایط، حتی قبل از شروع سمپاشی، سم کُشنده به یک ماده بی اثرِ غیرِ کُشنده بدل می شود.
مطالعات نشان داده که باقی ماندن سم در داخل تانکر بعد از گذشت چندین ساعت ممکن است تا حدود 50 درصد از کشندگی سموم را کاهش داده و حتی بسته به نوع سم پس از گذشت 24 ساعت مخلوط سم داخل تانکر کاملاً روی آفت بی اثر شود. در بسیاری از نواحی دنیا که کشاورزی پیشرفته و مکانیزه دارند کشاورزان قبل از سم پاشی، pH تانکر حاوی سم را توسط دستگاهی بنام pH متر كنترل می کنند تا از میزان تأثیر سم اطمینان حاصل نمایند. متأسفانه ماکزیمم pH آب كشاورزی در تابستان، درست در فصل اوج نیاز به سم پاشی رخ می دهد. مطالعات نشان داده اند بهترین pH برای آب سم پاشی بین 4 تا 7 است. این محدوده pH آب در بسیاری از نواحی پسته خیز كشور یک رؤیاست و بهترین راه حل، آن است که قبل از اضافه نمودن سم به تانکر، pH آب داخل تانکر توسط pH متر کنترل شود و در صورت وجود pH بالا، با استفاده از بافرهای (مواد شیمیایی) مخصوص، pH را به زیر 7 کاهش داده و پس از آن سم را به آب اضافه کرده و سریعاً سم پاشی را انجام داد. بافرها ترکیبات شیمیایی اسیدی كننده ای هستند که به تانکر حاوی آب قبل از اضافه کردن سم افزوده شده و باعث پیشگیری از شکسته شدن سم می شوند. بافرها تا حدی از هدر رفتن سم توسط تبخیر هم جلوگیری می کنند؛ بعبارتی اضافه کردن بافرها به محلول سم در صورت پاشش روی درختان، ماندگاری بیشتری به سم داده و تا حدی از تبخیر سم بر اثر حرارت خورشید جلوگیری می کنند. بافرها موجب می شوند که pH تا حد 6 تنزل پیدا کند. میزان اضافه کردن بافر بستگی به عواملی چون pH آب، حجم آب درون تانكر و میزان غلظت بافر دارد. بطور کلی حشره کش ها در مقایسه با قارچ کش ها و علف کش ها نسبت به پدیده هیدرولیز شدن حساس ترند. روی برچسب بسیاری از سموم خارجی برخلاف سموم ایران درجه یا میزان هیدرولیز شدن سم در pH های مختلف درج شده است و کشاورز با توجه به درجه هیدرولیز شدن سم، می تواند سم را انتخاب کند. درجه هیدرولیز یا شکسته شدن سموم در آب به زمانی اطلاق می شود که 50 درصد یک سم هیدرولیز یا شکسته شود. بعنوان مثال این زمان برای سمی مانند دی متوآت (dimethoate) در pH 9 برابر با 1 ساعت است. بعبارت ساده تر در pH برابر 9، سم دی متوآت بعد از گذشت 1 ساعت 50 درصد خاصیت خودش را از دست داده و هیدرولیز می شود. این در حالی است که در pH برابر با 6 هیچ مشکلی برای این سم پیش نیامده و سم خاصیت خودش را حفظ می کند.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید