ایام «بهار» از پرمشغله‌ترین و حساس‌ترین زمانهای نگهداری پسته است. در این فصل است که با اجرای بهینه‌ی عملیات باغی و پیشگیری و مدیریت عوامل محیطی، می‌توان انتظار تولید مطلوب (کیفی و کمی)را داشت.
غیراز عوامل محیطی که کنترل آنها تاحدزیادی خارج از توان و اراده باغداران است، می‌توان سایر عملیات باغی، بویژه «مبارزه با آفات» و «تغذیه»را با شیوه‌های علمی و فنی مدیریت کرد و به تولید با صرفه اقتصادی رسید.
مبارزه با آفات
هرسال باغداران به دفعات مجبور به مبارزه شیمیایی و غیرشیمیایی با انواع آفات می‌شوند. فصل بهار زمان سبزشدن درختان پسته و گلدهی آنهاست. با شروع سبزشدن درختان پسته، از اواسط اسفندماه فعالیت آفات نیز آغاز می‌شود.
با توجه به حضور همزمان چند آفت در باغ، بویژه در اوایل فصل بهار و مناسب‌بودن زمان مبارزه شیمیایی علیه‌آفات عمده پسته در این فصل، اول باید دانست کدام آفات اصلی و مهم هستند و کدام را باید در درجه دوم و سوم اهمیت قرار داد، تا برای کاهش تعداد دفعات سمپاشی و در صورت امکان، مبارزة همزمان با برخی آفات خسارتزا، «روش مبارزه» و هم «ترکیب مناسب سم» را انتخاب کرد. در صورت لزوم باید از مخلوط‌کردن 2حشره‌کش (و یا یک حشره‌کش و یک قارچ‌کش)، که اختلاط آنها مجاز باشد، برای کنترل همزمان دو یا سه آفت استفاده شود.
1- پروانه چوبخوار پسته (کرمانیا)
با توجه به دوره خروج لاروهای زمستانگذرانِ این آفت، از اوایل اسفندماه و تشکیل پیله‌های شفیرگی بر روی سرشاخه‌ها (در شرایط آب و هوایی استان کرمان)، و اوج ظهور و تشکیل شفیره‌ها در دهه سوم اسفندماه، در صورت زیادبودن جمعیت این آفت در باغ می‌توان با توصیه کارشناسان محلی از حدود 20 اسفند تا 5 فروردین ماه با آنها مبارزه کرد.
(اطلاعات بیشتر در این باره در خبرنامه شماره 49/ نیمه دوم بهمن 89 چاپ شده است)
2- پسیل معمولی پسته ( شیره خشک)
حشرات کامل پسیل‌های زمستانگذران، از اواسط اسفندماه در باغهای پسته ظاهر می‌شوند، و با تغذیه از جوانه‌های در حال سبزشدن پسته، بر روی آنها تخم‌ریزی می‌کنند. با توجه به پائین‌بودن جمعیت نسل اول پسیل، بویژه در طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت، نیازی به مبارزه اختصاصی علیه این آفات نیست و اگر سموم مناسب برای مبارزه با سایرآفات پسته بکار رود، تلفات کافی بر روی جمعیت این آفت نیز خواهد گذاشت. مبارزه اختصاصی علیه پسیل معمولی با توجه به جمعیت و حساسیت ارقام پسته، تقریباً از اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه ضروری است.
3- شپشک های پسته
1-3- شپشک واوی، یا شپشک سرشاخه و برگ پسته: دارای 2 نسل در سال است ولی فقط در نسل اول می‌توان علیه پوره‌های سن یک آن مبارزه کرد. مناسبترین زمان مبارزه، اواخر فروردین واوایل اردیبهشت ( در شرایط آب و هوایی استان کرمان) و همزمان با خروج 70 درصد پوره‌های سن یک می‌باشد.
2-3- شپشک تنه‌ای(کنده‌ای) پسته: این آفت دارای یک نسل در سال است و تقریباً همزمان با خروج پوره‌های سن‌یک شپشک واوی، پوره‌های سن یک این آفت نیز خارج می‌شوند. (اختلاف زمانی خروج پوره‌ها 3 تا 4 روز است) مناسبترین زمان مبارزه، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت، همزمان با خروج 70 درصد پوره‌های سن یک است.
در صورت بالابودن جمعیت هریک از این شپشک‌ها و خسارت شدیدی که وارد می‌کنند، می‌توان حدود 2 هفته بعد از سمپاشی نوبت اول، مجدداً سمپاشی را تکرار کرد.
4- زنجره پسته( شیره تر)
در سالهای گذشته جمعیت این آفت در باغهای پسته خیلی زیاد بود،اما با سمپاشی‌های سالهای اخیر جمعیت آن کاهش یافته است. بهترین زمان سمپاشی، هنگام ظهور پوره‌های آفت است.
5- سنک های پسته
این آفات در چندسال اخیر در اکثر باغهای پسته کشور مشاهده شده است. در اوایل فصل بهار و از مرحله تشکیل میوه تا شروع سخت‌شدن پوست استخوانی میوه پسته، با تغذیه از میوه‌های نابالغ و حساس، خسارت شدید وارد می‌کنند. در گذشته باغداران از سم «آندوسولفان» برای مبارزه با این آفت استفاده می‌کردند، با حذف این سم از لیست سموم مجاز کشور، لازم است از سموم مناسب موجود در بازار با نظر کارشناسان محلی استفاده شود.
6- سرخرطومی پسته
حشرات کامل این آفت که مرحله مهم و خسارتزای آن محسوب می‌شوند و از جوانه‌های رویشی و زایشی در حال بازشدن، به شدت شدیداً تغذیه می‌کنند، از اواخر اسفند و اوایل فروردین بصورت حشرات کامل خاکستری رنگ در باغهای پسته مشاهده می‌شوند، که لازم است در این زمان با سموم مناسب با آنها مبارزه شود.
7- سوسک سرشاخه خوار پسته
به این حشره در استان کرمان "سوسکو" نیز می‌گویند. حشرات کامل آفت از اواخر اسفندماه از چوب‌های خشک که در آنها بصورت لارو، زمستانگذرانی می‌کنند خارج شده و به سمت درختان پسته پرواز می‌کنند. اوج خروج حشرات کامل و ظهور آنها بر روی درختان پسته، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت ماه است. حشرات بالغ به شاخه‌های جوان که همان سال رشد کرده‌اند، حمله می‌کنند، جوانه‌ها را می‌خورند واز محل جوانه‌ها دالان‌هایی به طول 3تا5 سانتیمتر حفر می‌کنند.
با توجه به زیست‌شناسی این آفت و زمستانگذرانی آن بصورت لارو در داخل شاخه‌های خشکیده، مبارزه غیرشیمیایی با آن بسیار ساده و اقتصادی است و اگر بطورکامل انجام گیرد به هیچ‌وجه نیاز به مبارزه شیمیایی علیه آن نخواهد بود.
روش مبارزه: جمع‌آوری چوب‌ها و شاخه‌های خشک‌شده و شاخه‌های تازه هرس شده و سوزاندن کامل آنها؛ اجتناب ازانبارکردن چوب‌ها و شاخه‌های پسته برای مصارف سوختی در مناطق و انبارهای نزدیک به باغهای پسته.
تله‌گذاری با چوب‌های نیمه‌خشکیده و یا تازه هرس شده در ناحیه یقه درختان و یا قراردادن دسته‌های چوب در زیردرختان به فواصل 100 متر از هم، و سپس، جمع‌آوری و سوزاندن آنها و جایگزینی دسته‌های چوب جدید بجای آنها بصورت ماهیانه از اواسط‌مهر تا اواسط اسفندماه.
مدیریت تغذیه باغ
آغاز فصل بهار همزمان است با شروع رشد درخت پسته، اولین اقدام تغذیه‌ای در این مرحله‌دادن كودهای ازت بصورت سرك است. اولین قسط ازت از اواخر اسفندماه تا اواخر فروردین توصیه می‌شود. البته در صورت امكان دادن قسط اول ازت در نیمه دوم فروردین ماه بهتر از نیمه اول فروردین است. مقداركود توصیه شده در این مرحله 200 كیلوگرم در هكتار سولفات آمونیوم، یا 175تا 150 كیلوگرم در هكتار اوره برای آبهای شیرین است.
در باغهایی كه عارضه لكه‌پوست‌استخوانی سالهای گذشته در آنها مشاهده شده، محلول‌پاشی كلات كلسیم با غلظت500 تا 750 سی‌سی در هزارلیترآب دردهه سوم فروردین برای رفع و كاهش خسارت عارضه مؤثر است. بهترین زمان برای شروع محلول‌پاشی‌های تغذیه‌ای، اول اردیبهشت ماه است. در این زمان سطح برگ به اندازه كافی بزرگ شده و نفوذپذیری آن نسبتاً سریع و مناسب است. برای محلول‌پاشی سعی نمایید از كودهایی استفاده کنید كه تركیب دو یا سه نمونه از آنها، تمام نیاز درخت به عناصر ماكرو و میكرو را پوشش می‌دهد.
برای کسب نتیجة بهتر لازم است محلول‌پاشی اول با فاصله زمانی دو تا سه هفته تکرار شود. در خردادماه و قبل از مغزرفتن، دادن نوبت دوم كودهای ازت به میزان 175 كیلوگرم در هكتار، سولفات آمونیوم، و یا 150 كیلوگرم اوره برای اراضی شیرین توصیه می‌شود. قبل از مغز رفتن، محلول‌پاشی با كلات پتاسیم و اوره برای جلوگیری از عارضه سوختگی و پوكی مؤثر است.
حمید هاشمی راد- حسین حکم‌آبادی