جلسه مشترک انجمن پسته ايران با محققان
ماهنامه شماره 32- آذرماه 1397
در پي مسائل به‌وجود آمده در خصوص عدم تأمين نياز سرمايي درختان پسته در برخي از مناطق پسته‌کاري ايران در زمستان سال گذشته و اعلام نظر برخي کارشناسان در خصوص ارتباط اين مسئله با کيفيت روغن‌هاي ولک موجود در بازار ايران، انجمن پسته ايران جلسه‌اي در اين زمينه برگزار نمود. اين جلسه در تاريخ 25 مهرماه امسال با حضور کارشناسان و خبرگان عضو انجمن پسته، دانشگاه‌ها و مراکز تحقيقاتي با هدف بررسي و هم انديشي پيرامون کيفيت روغن هاي ولک منعقد شد.
حسين حکم آبادي، عضو هيأت علمي مرکز تحقيقات پسته دامغان، ضمن ارائه گزارشي از پيگيري‌هاي خود در رابطه با روغن ولک دو سوال با اين مضامين مطرح نمود: چرا در سال‌هاي گذشته عليرغم روغن پاشي، حتي با وجود پاشش ميزان‌هاي غيرمتعارف، توفيقي در شکستن رکود برخي ارقام حاصل نشد؟ و دوم اينکه، اساساً يک روغن مناسب بايد چه شرايط و ويژگي‌هايي داشته‌باشد؟ جلسه را آغاز کردند.
در ادامه محمودرضا مهدوي اناري، عضو وابسته انجمن پسته ايران، نتيجه بررسي‌ها و مکاتبات خود با خبرگان صنعت پسته کاليفرنيا را به اشتراک گذاشت. وي در اين خصوص گفت: در آمريکا در شرايط عدم تأمين نياز سرمايي از روغن ولک با يک دوز مشخص (40 ليتر در 1000 ليتر آب) در يک زمان مشخص استفاده مي‌شود. وي ادامه داد که با بررسي‌هايي که انجام داده به اين نتيجه رسيده است که روغن ولک زمستانه مورد استفاده در آمريکا روغني است که چگالي آن از روغن‌هاي موجود در ايران سنگين‌تر است و روغن موجود در ايران در بعضي شرايط که با عدم تأمين نياز سرمايي درختان مواجه هستيم، کارآيي لازم را ندارد. به عقيده اين باغدار عضو انجمن، يکي ديگر از دشواري‌هاي کشاورزان در رابطه با روغن ولک، عدم اطمينان از کيفيت و يکنواختي محموله‌هاي توليدشده توسط توليد کننده‌هاي روغن ولک در بازار مي‌باشد. وي در انتها پيشنهاد داد: امکان درخواست از برخي شرکت‌هاي توليدکنندة روغن ولک براي استفاده از پارافين وارداتي در فرآيند توليد روغن ولک نيز قابل بررسي است.
علي عليزاده، عضو هيأت علمي دانشگاه ولي‌عصر (عج) رفسنجان ضمن برشمردن ويژگي‌هاي شيميايي و فرآيند توليد روغن‌هاي ولک، از لزوم استانداردسازي روغن‌هاي ولک توليد شده در ايران سخن گفت. وي با اشاره به برخي بي‌اخلاقي‌ها در توليد روغن ولک با استفاده از روغن سوخته و گازوئيل گفت: توليد روغن مناسب، نيازمند توليد پارافين با مشخصات خاص و کيفيت يکنواخت است. همچنين عليزاده به معرفي روش‌هايي که به‌صورت بالقوه مي‌تواند امکان توليد پارافين باکيفيت براي توليد روغن ولک را فراهم آورد پرداخت. به باور وي، علاوه بر تمرکز بر توليد پارافين باکيفيت مناسب، راهکارهايي همچون افزايش درصد پارافين به‌کار رفته در روغن ولک و تغيير درصد برخي ترکيبات موثر در تأمين نياز سرمايي موجود در روغن ولک، نظير بنزوات سديم، مي‌تواند راه‌گشا باشد. وي در ادامه توجه به ديگر شرايط اثرگذاري روغن ولک، نظير زمان روغن‌پاشي و ميزان ساعت تأمين نياز سرمايي را نيز حائز اهميت دانست.
به پيشنهاد اين عضو هيأت علمي دانشگاه، الزام توليدکننده پارافين به ثبت کالاي توليدي مي‌تواند يک راهکار حداقلي براي اطمينان از کيفيت روغن باشد. علي عليزاده افزود: درخواست از سازمان حفظ نباتات، به عنوان متولي اين امر، براي مبنا قرار گرفتن استاندارد فائو در توليد روغن ولک نيز مي‌تواند مد نظر قرار گيرد.
محمدرضا نظري، عضو پيوسته انجمن پسته ايران با اشاره به سابقه کاربرد روغن ولک در باغ‌هاي پسته گفت: اولين توصيه در کاربرد روغن ولک براي شکستن رکود و تأمين نياز سرمايي درختان رقم احمدآقايي و کله قوچي در دهه 70، در منطقه ارزوئيه شهرستان بافت، با توجه به اينکه در طول زمستان در اين منطقه دماي هوا به ندرت به صفر نزديک مي‌شود، انجام گرفت. در آن زمان توصيه مي‌شد که روغن ولک به ميزان 60 در هزار براي دو مرتبه با فاصله زماني 15 روزه انجام گيرد. ولي در حال حاضر روغن پاشي در اين منطقه در يک نوبت انجام مي‌شود.
نظري با تشکيک در پيش‌فرض‌هاي موجود در ميزان نياز سرمايي ارقام مختلف پسته از لزوم بررسي مجدد عدد مربوط به ميزان نياز سرمايي هر کدام از ارقام پسته ايران سخن گفت. وي پيشنهاد داد: يکي ديگر از راهکارها براي اطمينان يافتن از کيفيت پارافين مصرفي در توليد روغن ولک، واردات پارافين مناسب براي اين کار است.
حسين حکم آبادي در خصوص محاسبه نياز سرمايي گفت: با کمک اداره هواشناسي کاربردي سازمان هواشناسي کشور، سال گذشته اپليکيشن محاسبه نياز سرمايي توليد و در اختيار عموم قرار گرفت. وي گفت: هر چند ايرادات و عدم اطمينان‌هايي در اين برنامه وجود داشت، اما براي سال جاري اين ايرادات برطرف خواهند شد. اين پژوهشگر پسته گفت: تلاش مي‌کنيم که امسال محاسبه نياز سرمايي را براساس مدل ديناميک که مدل دقيق‌تر و قابل اعتماد‌تري است را راه اندازي کنيم و در اختيار باغداران قرار دهيم.
محمدعلي اميري مدير حفظ نباتات جهاد کشاورزي رفسنجان پيشنهاد داد: براي اطمينان از پارامترهاي کيفي روغن ولک، يکي از راهکارها مي‌تواند معرفي برندهاي خوب روغن ولک به کشاورزان توسط سازمان حفظ نباتات پس از انجام آزمايش روغن‌هاي موجود در بازار باشد.
علي اسماعيل‌پور، رئيس پژوهشکده پسته کشور نيز ضمن استقبال از اين پيشنهاد اعلام کرد: در صورت موافقت سازمان حفظ نباتات با موضوع آزمايش روغن‌هاي ولک، پژوهشکده پسته آماده انجام آزمايشات خواهد بود. اسماعيل پور افزود: تحقيقات پيرامون محاسبه نياز سرمايي ارقام مختلف پسته در قالب پايان نامه يکي از دانشجويان وي در دانشکده ولي عصر رفسنجان در دست انجام است.
حسين رضايي مدير جهاد کشاورزي رفسنجان با تأکيد بر نياز به افزايش تعداد ايستگاه‌هاي هواشناسي براي محاسبه دقيق‌تر ميزان ساعات سرمايي هر منطقه اضافه کرد: براي مسئله نياز سرمايي لازم است ديگر راهکارهاي تأمين نياز سرمايي همانند دورمکس و ديگر روغن‌ها را نيز مورد توجه قرار داد.
جمع بندي: براي تصميم‌گيري نهايي راجع به پيشنهادهاي مطرح شده در اين جلسه، نشست مشترکي بين باغداران، کارشناسان، سازمان حفظ نباتات و پژوهشکده با شرکت‌هاي توليد کننده روغن ولک برگزار شود تا راهکارهاي بهبود کيفيت و نحوه اطمينان يافتن کشاورزان از اين روغن‌ها مورد بحث و بررسي بيشتر قرار گيرد.