جهت دانلود مقاله کلیک نمائید.
درختان پسته برای رشد مناسب و تولید محصول خوب به عناصر پر مصرف مثل ازت، فسفر و پتاس و همین طور عناصر کم مصرف (آهن، روی، مس، و...) نیاز دارند. تغذیه صحیح گیاهی نه تنها در مقاومت گیاهان به بیماریها و افزایش کیفیت میوه نقش اساسی دارد بلکه تعادل بین عناصر مختلف نیز بر روی سلامتی گیاه و تولید محصول اثر دارد. با توجه به اینکه در بین عناصر غذایی مختلف، دو عنصر ازت و پتاسیم نقش قابل توجهی در رشد و باردهی درختان پسته ایفا می نمایند، در این بخش خلاصه ای از نکات مهم در کاربرد این دو عنصر که برگرفته از یافته های تحقیقاتی در آمریکا می باشد، تقدیم می گردد.
ازت
ازت از عناصر غذایی پر مصرف و اصلی برای رشد مناسب درختان پسته است. اگر مقدار ازت کاربردی کم باشد، در اغلب باغات علائم کمبود آن مشاهده می شود. بهترین راه برای تشخیص این کمبود، تجزیه سالانه بافت برگ است که باعث می شود بدون صرف هزینه اضافی و مصرف غیر ضروری ازت، اطمینان پیدا کرد که ازت مورد نیاز درخت به مقدار کافی تامین شده است. لازم به ذکر است که مصرف اضافه ازت منجر به تحریک درختان به رشد رویشی به جای رشد زایشی و همچنین آلودگی منابع آب سطحی و زیر زمینی می گردد.
از علائم کمبود ازت در درختان پسته، کاهش رشد
شاخه ها، باریکتر و کوتاهتر شدن آنها و تغییر رنگ پوست درخت به قرمز در کمبودهای شدید است. با توجه به تحرک این عنصر در برگ ها، کمبود آن منجر به کمرنگ شدن برگهای جوان و زرد شدن برگ های پیر و ریزش زودتر از موعد آنها می شود. در ادامه، افزایش ریزش برگ باعث تنک شدن برگ درختان شده و در کمبود شدید، دمبرگها و رگبرگها به رنگ قرمز در می آیند و در نهایت تولید محصول کاهش پیدا می کند. لازم به ذکر است که تنش های آبی و بیماری ورتیسیلوم علائمی شبیه به علائم کمبود ازت دارند.
به منظور مدیریت مطلوب مصرف ازت لازم است به نکات زیر توجه نمود:
جذب ازت خاک توسط گیاه به سلامت ریشه، مدیریت آب، درجه حرارت خاک، میزان محصول و در کل میزان تقاضای گیاه بستگی دارد. بافت خاک، بررسی وضعیت رشد گیاه، رنگ برگها، حداقل کردن آبشویی کودها از منطقه ریشه به سمت آبهای زیر زمینی، حداقل کردن هزینه ها و تنظیم مقدار لازم کود نیز باید در برنامه مدیریتی مد نظر قرار گیرد.
به دليل خطر شسته شدن و خارج شدن كود از دسترس ريشه درخت، كودهاي ازته را بايد در فصل رشد و طي چند نوبت به باغ داد.
راندمان جذب ازت از خاك قبل از ظاهر شدن برگها تقريباً صفر می باشد چرا كه جذب ازت همراه با جذب آب صورت مي گيرد. لذا كاربرد آن در زمستان باعث آبشويي آنها به زير منطقه ريشه ها مي گردد.
جذب ازت در درختان پسته غالبا در فاصله بین اواخر اردیبهشت تا اوایل شهریور انجام می شود.
میزان جذب ازت عمدتا به میزان محصول درخت بستگی دارد بگونه ای که حدود 90 درصد ازت در طول فصل، صرف پر شدن مغز می شود. مصرف ازت در سال های آور بیشتر از سالهای نیاور است.
در سالهای نیاور که ذخیره ازت کمتری وجود دارد، مصرف نیمی از ازت قبل از سخت شدن پوست استخوانی و بقیه آن در اواسط تیر تا اواسط شهریور توصیه می شود.
بیشترین کود ازته مصرفی در باغات پسته کود اوره می باشد که در آمریکا غالبا از طریق سیستم آبیاری قطره ای مصرف می شود. میزان مصرف ازت در باغات پسته آمریکا بر حسب سن درختان متفاوت است. این میزان در سال اول صفر، در سال دوم 37، در سال سوم 74، در سال چهارم 112، در سالهای پنجم و ششم 151 و در سال هفتم به بعد یعنی با شروع باردهی برابر با 224 کیلوگرم در هکتار است. از مجموع 224 کیلو گرم در هکتار ازت مصرفی توصیه شده در سالهای آور در کالیفرنیا، 50 درصد در فروردین و اردیبهشت یعنی در شروع فصل رشد تا قبل از مغز رفتن و 50 در صد نیز در تیر و مرداد مصرف می شود. در کالیفرنیا استفاده از کودهای ازته و آبیاری بیش از اندازه در اواسط خرداد تا اواسط تیر که مغز و پوست استخوانی توسعه نیافته است، توصیه نمی شود.
نکته حائز اهمیت آن است که درختان پسته قسمت عمده مواد غذايي را كه در برگ در طول فصل رشد توليد شده را به خوشه هايي اختصاص می دهند كه در انتهای فصل برداشت می گردند. اين عامل موجب می شود كه ذخيره مواد غذايي در ريشه و جوانه ها به مراتب كمتر از مقدار مورد نياز براي شروع رشد سال بعد باشد. در اواخر اسفند كه تقريبا همراه با شروع دوره رشد است، بخش هوايي درخت پسته يك تا دو هفته زودتر از ريشه ها شروع به فعاليت كرده و وارد مرحله رشد سريع جوانه ها مي شود. در طي مدتي كه جوانه هاي زايشي و رويشي شروع به رشد كرده ولي سيستم ريشه اي آنچنان فعال نيست كه بتواند نياز بخش هوايي درخت را برطرف كند، درخت از ذخيره مواد و عناصر غذايي سال قبل استفاده مي نمايد. بنابر این چنانچه مواد غذايي به شكل كود در زماني كه خوشه ها كامل شده اند در اختيار درخت قرار گيرد، پس از سنتز در برگ و ريشه در خود درخت ذخيره شده و براي رشد جوانه ها در اوايل سال بعد قابل استفاده مي باشد.
پتاسیم
پتاسیم از عناصر غذایی پر مصرف است که به عنوان فعال کننده بیشتر آنزیم های گیاهی عمل می کند. پتاسیم نقش مهمی در روابط آب و گیاه و از جمله در تنظیم تعادل یونی سلول ها و باز شدن روزنه های برگ (که میزان تعرق و تبادلات گازی گیاه را تنظیم میکند) دارد. گیاهان برای تشکیل قندها و نشاسته، سنتز پروتئین ها و تقسیم سلولی نیاز به پتاسیم دارند. مصرف پتاسیم باعث افزایش وزن میوه، درصد خندانی و کاهش پوکی و در نهایت افزایش محصول می شود.
به منظور مدیریت مطلوب مصرف پتاسیم لازم است به نکات زیر توجه نمود:
خاکهای رسی قابلیت دسترسی گیاه به کود پتاسیم را کاهش می دهند. برای افزایش کارایی این نوع کودها تزریق آن در داخل آب آبیاری در زمان حداکثر نیاز گیاه (پرشدن مغز) توصیه می شود.
مصرف بیش از حد کودهای پتاسه در جذب عناصر دیگر مثل کلسیم و منیزیم مشکل ایجاد می کند.
کمبود پتاسیم بیشتر در خاکهای سبک که ذخیره کمتری از پتاسیم دارند مشاهده می شود. علائم کمبود در برگها در اوایل تا اواسط تابستان مشاهده می شود که برگ ها کمرنگ (مثل علائم ازت) و لبه های برگچه ها به تدریج به سمت پایین پیچ خورده و حلقه ای شده و خاکستری رنگ می شود. این علائم بیشتر بر روی برگ های پیر شا خه های سال جاری ظاهر می شود. با کمبود این عنصر، رشد درختان کند شده و برگ ها کوچکتر می شوند. در کمبود شدید، برگها از قسمت نوک و به طرف پایین زرد می شوند و سرانجام پیچ می خورند. زردی برگها به مرور به رنگ قهوه ای در می آید و باعث مرگ بافت برگ می شود که مشابه مسمومیت با سدیم و کلر است. در شرایط کمبود متوسط پتاسیم، ظاهر درختان طبیعی به نظر می رسد اما محصول کاهش می یابد.
طبق تحقیقات بعمل آمده در آمریکا، درختان پسته در سالهای آور به 123 تا 224 کیلو گرم در هکتار و در سالهای نیاور به 40 تا 112 کیلو گرم در هکتار پتاسیم نیاز دارند که بیشتر این مقدار در میوه ها متمرکز می گردد. (Roland Meyer, 2008)
منبع :
DIAGNOSING AND CORRECTING NUTRIENT DEFICIENCIES /Robert H.Beede, Patrick H. Brown, Craig Kallsen and Steven A. Weinbaum
راهنمای تولید پسته/ موسسه تحقیقات پسته کشور/ 1388