ملاحظاتی در آمار صادرات غیر نفتی کشور

 محسن جلال پور- نایب رییس اتاق ایران و رئیس هیأت مدیره انجمن پسته ایران

جهت دانلود مقاله کلیک نمایید.

صادرات غير نفتي ايران در 10 ماه اول سال 1390 با احتساب ميعانات گازی و پتروشيمي به رقم 35/2 ميليارد دلار رسيد. بدين ترتيب به احتمال زياد، هدف گذاري 41 ميليارد دلاري سال 1390 محقق خواهد شد. اگر بياد بياوريم كه 10 سال پيش اين رقم به 4/5 ميليارد دلار هم نمي رسيد متوجه كار بزرگي كه به وقوع پيوسته خواهیم شد. اين ثمره تلاش مشترك توليد كنندگان، بازرگانان و حاكميت ايران اسلامي است .
تداوم اين حركت مبارك ملي، بالاخص در دوراني كه كشور ما در معرض فشار دشمنان قرار دارد محتاج تلاش دوچندان، تيزبيني و تدبير است.  ضمن تبريك اين پيروزي و احترام به دستاوردهايمان مایلم برخی نقاطي را كه در اين حركت بايد مورد آسيب شناسي قرار گيرد را بشرح زیرمورد توجه قرار دهم:
اول. گرچه تحقق آمار 10 ماهه با احتساب ميعانات گازي 103 درصد و از هدف گذاري 10 ماهه برنامه جلوتراست اما بدون احتساب ميعانات، ميزان تحقق هدف فقط 86 درصد است.
در سال هاي اخير اين از معدود مواردي است كه از تحقق برنامه كمي عقب افتاديم. هميشه با فاصله زياد جلو بوديم. ميزان تحقق صادرات بدون ميعانات در برنامه چهارم 149 درصد، در سال 88 معادل166 درصد و در سال 89 معادل 186 درصد بوده است. عدد 86 درصد ده ماهه 90 محتاج رسيدگي است. علل اين عقب نشيني بايد مورد بررسي و درمان قرار گيرد.
دوم. تقريبا تمام توليد ميعانات و پتروشيمي صادراتي يعني 8/5 و 11/7 ميليارد دلار در بنگاه هاي دولتي و شبه دولتي بعمل مي آيد. مي شود گفت بخش بزرگي از توليد مربوط به صنعت (9/8 ميليارد دلار) و معدن (1/85 ميليارد دلار) نيز متعلق به همين بنگاه هاست. اگر اين تعريف را بپذيريم كه بنگاه غيردولتي بنگاهي است كه بخش دولتي يا نهاد ها، قدرت تعيين مدير آن را ندارند، درمي یابيم که سهم بخش غيردولتي و غيرعمومي (يعني سهم مردمي كه بصورت خصوصي و تعاوني در توليد حضور دارند) در توليد صادراتي ايران به زحمت به 10 ميليارد دلار مي رسد. اگر به ليست 10 كالاي اصلي صادراتي توجه شود ملاحظه می گردد که 8 قلم يعني، ساير ميعانات گازي، پروپان، متانول، پلي اتيلن، بوتان، كوداوره و قير در دست بنگاه هاي دولتي و فقط پسته و زيورآلات در دست بنگاه هاي مردمي است. پس فضاي صادرات هم از فضاهايي است كه بايد اجراي اصل 44 و ريل گذاري جديد اقتصاد رهبري را درآن جدي گرفت. علل ضعف حضور مردم در توليد صادراتي بايد مورد بررسي و درمان قرار گيرد.
سوم. بعضي از بخشهاي صادراتي كه در آن مزيت رقابتي داشته ايم، علائم خطرناكي نشان مي دهند. فرش با 5 درصد افت نسبت به مدت مشابه سال قبل، تنها 57 درصد اهداف 10 ماهه را عملي كرده است. كشاورزي،  با 12 درصد افت نسبت به مدت مشابه سال قبل، تنها 74 درصد اهداف 10 ماهه را محقق كرده است. معدن با 16 درصد افت نسبت به مدت مشابه سال قبل،  تنها 72 درصد اهداف 10 ماهه را محقق كرده است. صنعت گرچه نسبت به سال گذشته رشد داشته اما نسبت تحقق اهدافش 81 درصد است.
 واقعيت آن است كه اگر رشد قيمت نفت در ميعانات و پتروشيمي نبود، عدد كلي رشد صادرات افت جدي داشت .
در كشاورزي و فرش بخش بزرگي از مشكل را بايد در رقابتي نبودن توليد ملي و مشكلات ساختاري جستجو كرد. به هرحال افت در اين بخشهاي مهم محتاج رسيدگي و بررسي است.
چهارم.  بايد به تركيب صادرات و بالاخص ماتريكس مقاصد هم دقت نمود.
درحاليكه رشد صادرات ما به آسيا 29درصد بوده، در تمامي قاره هاي ديگر افت 10 تا 48 درصد را تجربه كرده ايم. تعداد مقاصد از 166 كشور در سال 88 به 155 كشور در سال 89 كاهش يافته و تنوع كالاها از 3327 كالا به 3067 كالا كاهش يافته است .
بي ترديد بخشي از اين عقب نشيني از تاثيرات مضايق دشمني است. اما در اين باب نيز محتاج بررسي و يافتن راهكار هستيم.
پنجم. چهار كشور چين، عراق، امارات و هند مجموعا 55 درصد صادرات كشور را جذب مي كنند. 10 كشور اول مقاصد رويهم 78 درصد صادرات ما را جذب مي كنند. اين وابستگي به 10 كشور اول نسبت به سال 89، رشد 38 درصدی داشته است. بي ترديد تمركز مقاصد صادراتي براي يك اقتصاد رو به رشد خبر خوبي نيست. بايد علل اين روند منفي، رسيدگي و برايش چاره جويي شود . در پايان بار ديگر تاكيد مي كنم كه جهش صادراتي ايران نشان داد ما مي توانيم توليد و صادراتی در كلاس جهاني داشته باشيم. اين خبر كه صادرات غير نفتي از مرز 41 ميليارد دلار گذشته و ما جزء 25 كشور اول صادركننده  شده ايم، بي ترديد باعث خوشحالي و مباهات است. بايد دست به دست هم داد و با مطالعه و تدبير بيشتر و كار سخت تر و سخت تر و رفع بيش از پيش موانع، برای تداوم رشد، بالندگي و رقابتي تر شدن توليد وصادرات تلاش كرد.

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید