مبارزه شيميايي با آفات مهم پسته در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول

جهت دانلود مقاله کلیک نمائید.

با وجود اثرات سوء زيست محيطي سموم شیمیایی، ايجاد پديد مقاومت در حشرات و بيماريها، بر هم زدن تعادل اکولوژيکي و طبيعي، از بين بردن دشمنان طبيعي آفات و حشرات مفيد و باقيمانده سموم شیمیایی (Residue) در محصولات کشاورزي متاسفانه هنوز مبارزه شيميائي و استفاده از آفتکش ها متداولترين روشي است که بر عليه آفات محصولات زراعي و باغي بکار می رود.

آفت كش ها علیرغم دارابودن محاسنی چون تاثير سريع و عملی بر روي آفات، تنوع روشهای کاربرد و راههای تأثیر و ارزانتربودن نسبت به دیگر روشهای کنترل،به دلیل داشتن معایبی چون ايجاد مقاومت در حشرات ؛افزایش طغيان آفات درجه دوم؛از بین بردنحشرات و كنه هاي مفيد و دشمنان طبيعي آفات، و از همه مهمتر به دلیل خطرات باقيمانده سموم در محصول مصرفي و محيط زيست و بروز مسموميتهای حاد و مزمن در انسانلازم است با دقت بیشتری در مورد استفاده قرار گرفته و با رعایت برخی نکات،ازتأثیرات منفی آنها کاست . در سالهای اخیر و با توجه به حساسیت کشورهای خریدار نسبت به میزان باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی،توجه به ملاحظات ایمنی و سلامتی در کاربرد سموم در پسته اهمیت بیشتری یافته است . یکی از مهمترین معیارهای مهم اطمینان از کاهش خطرات سموم شیمیایی توجه به دوره کارنس سموم است .دوره کارنس يا( دوره احتياط)به حداقل فاصله زماني بين آخرين سمپاشي تا برداشت محصول گفته می شود  که بر حسب نوع آفتکش و محصول متفاوت مي باشد.دوره کارنس يکي از نکات مهم مي باشد که در مبارزه شيميايي در مرحله رسيدن و برداشت محصول براي جلوگيري از بروز مسمويت هاي حاد و مزمن بايد بطور جدي مد نظر قرار داده شود.

مهمترين آفات پسته در مرحله رسيدن محصول و برداشت ميوه پسته در اكثر مناطق پسته كاري كشور عبارتند از پسيل معمولي پسته (شيره خشك)، سن هاي سبز پسته، پروانه ميوه خوار پسته ، پروانه پوستخوار پسته (كراش) و زنبور هاي مغز خوار سياه و طلايي پسته که در مرحله رسيدن ميوه پسته ( در حدود اواسط شهريور) با جمعيت بيشتری نسبت به ابتداي فصل در باغها مشاهده مي شوند. در بين آفات ذكر شده پسيل معمولي و سن هاي سبز  از گروه آفات درجه يک پسته محسوب شده و تقريبا در کليه مناطق پسته کاري کشور وجود دارند. زنبور هاي مغز خوار سياه و طلايي پسته نيز در بعضي از استان هاي پسته خيز كشور نظير استان مركزي (ساوه) و استان سمنان (دامغان) و قزوين، اصفهان و قم از آفات مهم محسوب مي گردند.در ادامه به نکات ضروری در مبارزه با این آفات در آستانه فصل برداشت،اشاره می شود .

پسيل معمولي پسته (شيره خشك):

پسيل معمولي پسته مهمترين آفتي است كه در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول در اكثر باغ هاي پسته كشور فعاليت مي نمايد .جمعيت پسيل در پاييز بدليل بوجود آمدن شرايط مناسب براي توليد مثل ،بسيار طغياني مي باشد. اين حشره تا زمان ريزش برگها در پاييز بر روي درختان پسته حضور دارد. وجود جمعيت بالای حشره همزمان با شروع مغز بستن پسته و يا پس از آن، موجب اختلال در روند پر شدن مغز و در صورت عدم مبارزه بموقع و مناسب، باعث ريزش برگها و جوانه هاي ميوه دهنده سال بعد نيز مي شود. به همين دليل باغداران پسته حساسيت زيادي نسبت به اين آفت دارند و بطور مداوم با بكارگيري انواع آفت كش ها سعي در كنترل آن مي نمايند.

در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول، در مبارزه شيميايي با پسيل پسته باید به نكات زير توجه نمود :

-مبارزه شيميايي با پسيل پسته در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول بايد با رعايت کامل دوره کارنس سموم
( حداقل 15 تا 20 روز قبل از چيدن ميوه ها) و تا حد امکان با استفاده از سموم کم خطر و کم دوام انجام گردد.

- سمپاشي ها براي مبارزه و کنترل پسيل از ابتداي فصل با استفاده از سموم مجاز و توصیه شده انجام گردد و از مصرف سموم نامتعارف و دارای طیف وسیع حشره کشی و یا دوز مصرفی بالاتر از حد مجاز توصیه شده اکیدا خوداری گردد.

- سمپاشی ها با توجه به آستانه زيان اقتصادي آفت (در جمعيت هاي كم سمپاشي انجام نشود) و بر روی مراحل حساس زندگی آفت (پوره های سنین پایین حشره) انجام گردیده و فاصله زمانی سمپاشی ها طوري تنظيم گردد که 2 تا 3 هفته باقیمانده به برداشت محصول نياز به مبارزه شيميايي وجود نداشته باشد.

- بعد از چيدن ميوه ها و برداشت محصول در صورت وجود آفت پسيل، مبارزه شيميايي با يکي از سموم توصيه شده جهت کاهش جمعيت زمستان گذاران آفت، انجام گردد.

- جمع آوری و زیر خاک کردن بقایای گیاهی در پاییز و زمستان موجب کاهش جمعیت حشرات کامل فرم زمستانگذران شده و موجب کاهش جمعیت آفت در بهار سال بعد خواهد گردید.

- پروانة ميوه خوار پسته

پروانة ميوه خوار پسته از آفات مهم درختان پسته به ويژه در مناطقي است که درختان مسن وجود دارد. لاروهاي نسل دوم آفت در اواسط تابستان ظاهر شده و با تغذيه از سطح زيرين پوست ميوه در سنين اولية لاروي، و با تغذيه از لپه ها (مغز) در سنين آخر لاروي، علاوه بر ایجاد خسارت مستقيم (تغذيه از مغز) باعث خسارت غير مستقيم ( باز کردن راه نفوذ عوامل توليد کنندة زهرابه افلاتوکسين ) نيز مي شوند .

- سن هاي سبز پسته: (سن سبز پسته با لكه سفيد در انتهاي سپرچه و سن یکدست سبز پسته)

اين حشرات ابتدا بر روي علف هاي هرز اسپند، اسپند سگ و زاروقو مستقر شده و از اين گياهان تغذيه مي نمايند. حشرات کامل سپس بر روي درختان پسته منتقل شده و از ميوه هاي پسته تغذيه مي نمايند. اين حشرات از اواخر شهريور ماه همزمان با رسيدن كامل ميوه پسته و برداشت محصول بتدريج به سمت مناطق زمستان گذران مهاجرت مي نمايند.

مبارزه شيميايي با نسل دوم اين آفت كه مصادف با مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول مي باشد بدليل وجود لاروها در داخل ميوه پسته و يا حدفاصل پوست استخواني و پوست نرم روئي پسته موثر نبوده و توصيه نمي گردد.

-پروانه پوستخوار ميوه پسته (كراش)

پروانه پوستخوار ميوه پسته(کراش) در چند سال اخير در باغهاي پسته استان كرمان طغيان نموده است. اين حشره در استانهاي كرمان، فارس، خراسان، اصفهان، يزد و سيستان و بلوچستان انتشار داشته و ميزبان آن اختصاصأ پسته مي باشد.

اين حشره داراي 3 تا 4 نسل در سال مي باشد. لاروهاي نسل دوم به بعد آفت، به طور عمده از پوست سبز روئي ميوه پسته تغذيه نموده و در نتيجه ميوه ها ،بدون پوست شده و مغز آنها كامل نمي گردد. اين ميوه ها در نهايت خشكيده و ريزش مي نمایند .لارو هاي سنين مختلف در محل تغذيه، تارهاي نازك ابريشمي تنيده و سبب چسبانيدن ميوه ها به همديگر مي شوند. اين تارها لاروهاي حشره را در برابر عوامل خارجي مصون داشته و از رسيدن سموم به لاروها نيز مي تواند جلوگيري نمايند. تغذيه لاروها تا رسيدن میوه و برداشت محصول ادامه دارد. زمستان گذراني در لابلاي برگهاي ريخته شده در پاي درختان و يا در زير كلوخه ها می باشد .

مبارزه شيميايي با اين آفت در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول نيز در صورت نياز، بايد با رعايت كامل دوره احتیاط سموم شيميايي و حداقل 2 تا 3 هفته قبل از چيدن محصول انجام گردد.

- زنبور سياه مغز خوار پسته و زنبور طلايي مغز خوار پسته

تخم ريزي این آفات در داخل ميوه پسته انجام گرديده و لاروها ابتدا پوسته بذر را سوراخ كرده و از لپه‌ها تغذيه مي نمايند. در اثر تغذيه لاروها ، در داخل ميوه بغير از فضولات لاروي چيزي از مغز باقي نمي ماند. زمستانگذراني هر دو گونه ، در داخل ميوه هاي باقيمانده در بالاي درختان و يا ريخته شده در زير درختان انجام مي گردد.

براي مبارزه و کنترل آفت كه همزمان با برداشت محصول مي باشد رعايت نکات زير اهميت زيادي دارد:

-  برداشت كامل محصول از روي درختان پسته.

-  جمع آوري و سوزاندن ميوه هاي آلوده باقيمانده در بالاي درخت و يا ريخته شده در زير درخت.

-  ميوه هاي پوك حاصل از فرآوري نزديك باغها نگهداري نشوند.

-   ميوه هاي آلوده به مناطق غير آلوده براي فرآوري و انبارداري حمل نشود.

- شب پره خرنوب

شب پره خرنوب يكي ديگر از آفاتي است كه در مرحله رسيدن ميوه و برداشت محصول در بعضي از باغهاي پسته مشاهده مي شود. لاروهاي آفت زمستان را در داخل دانه هاي پسته و يا روي ميزبانهاي واسط سپري نموده و در اواخر فروردين روي ميزبان هاي واسط نظير انار فعاليت مي نمايند. حشرات كامل از اواخر تير به سمت باغهاي پسته مهاجرت كرده و در محل شكاف موجود در روي ميوه هاي زودخندان پسته تخمگذاري مي كنند. جمعيت آفت و ميزان خسارت آن در ماههاي شهريور و مهر يعني همزمان با رسيدن ميوه و ايجاد تركيدگي بر روي پوست آن افزايش مي يابد. در باغهايي كه محصول به موقع برداشت نشود جمعيت آفت در اوايل آبان به حداكثر مي رسد. لاروهاي آفت فقط از مغز پسته تغذيه مي كنند. همچنين لاروهاي آفت قادر به تغذيه از مغز ميوه خشك پسته پس از برداشت نيز بوده و با برداشت محصول پسته وارد انبار شده و در داخل انبار به خسارت خود بر روي ميوه هاي پسته ادامه مي دهند.

ساير اقدامات لازم در رابطه مبارزه با آفات در مرحله برداشت محصول

- هرس و خارج نمودن شاخه هاي خشك شده از باغ و سوزاندن آنها به منظور مبارزه با مراحل زمستان گذران آفات (مخصوصاً سوسك سر شاخه خوار پسته).

-  مبارزه با جوندگان مخصوصاً موشها (يكي از عوامل ضعف درختان، از بين رفتن ريشه ها توسط اين حشرات موذي مي باشد).

علاوه بر آفات ، در مبارزه با علفهای هرز نیز باید به دو نکته مهم به شرح زیر توجه نمود :

-  در مرحله رسيدن میوه و نزديک شدن زمان برداشت پسته وجود علف هاي هرز با ارتفاع بلند و تراکم زياد باعث ايجاد مزاحمت براي چيدن میوه های پسته و برداشت کامل محصول مي گردد. در اين زمان بدليل خشبی شدن علف های هرز تاثير علفکش ها بسیار کاهش می یابد ضمن آنکه ارتفاع برخی از آنها نظير اسفناج باغي، علف خرس يا کاتوس و حتي شيرين بيان در مواردي تا نزديک انتهاي تاج درختان نيز مي رسند و امکان پاشیده شدن سموم علفکش بر روی شاخ و برگ درختان پسته نیز وجود دارد. در این مرحله تنها روش ممکن، کندن علف هاي هرز با ادوات مختلف کشاورزي مي باشد.

- با توجه به حضور تعدادي از آفات مهم و خسارت زا نظير سن هاي سبز پسته در روي علف هاي هرز، لازم است فاصله زدن علف هاي هرز تا برداشت محصول بسيار کوتاه باشد و يا به محض زدن علف هاي هرز برداشت محصول نيز انجام گردد تا از جابجا شدن سن ها و انتقال آنها بر روي خوشه هاي پسته و ايجاد خسارت به ميوه هاي پسته که در اين مرحله بشکل ايجاد لکه هاي نکروزه قهوه اي رنگ همراه با انتقال قارچ نماتوسپورا (عامل بيماري ماسوي پسته) بروز مي نمايد، جلوگيري گردد.چ

حمید هاشمی راد - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور