عوامل مؤثر بر تصمیم گیری سالانه راجع به تاریخ برداشت پسته

جهت دانلود مقاله کلیک نمائید.

         پسته كال

محصول پسته به دو صورت كال و رسیده برداشت می شود. غالباً قیمت فروش پسته كال از قیمت فروش پسته رسیده پایین تر است. منتها ممكن است باغداران بنا به دلایلی خاص در برخی سالها و یا بطور متداول تصمیم به برداشت محصول خود بصورت كال گیرند. ازجمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره كرد:

-   سردسیری بودن اقلیم منطقه محل باغ كه از یك سو می تواند سبب مطلوبیت رنگ سبز مغز پسته شود و از سوی دیگر ممكن است رسیدن محصول را بسیار به تأخیر بیاندازد؛

-  وقوع متداول بارندگی یا تگرگ در فصل برداشت پسته رسیده كه می تواند باعث ایجاد خسارت شدید به محصول شود؛

-  كاهش سال آوری درخت پسته و كمك به ذخیره غذایی آن برای حفظ جوانه های زایشی محصول سال بعد بواسطه زودتر چیده شدن محصول؛

-  دشواری و هزینه بر بودن نگهبانی باغات در مقابل دزدی محصول؛

-  پیش بینی كمبود و هزینه بالای كارگر پسته چین و امكانات فرآوری در فصل برداشت پسته  رسیده بخصوص در سال های پرمحصول منطقه ای كه باغ در آن واقع شده است.

زمان برداشت مناسب برای پسته كال پس از تشكیل و رشد مغز با توجه به رنگ پوست نازك روی مغز، رنگ مغز و درصد وجود پسته های رسیده در باغ تعیین می شود. بطور معمول، زمان مناسب برای شروع برداشت پسته كال برای یك باغ هنگامی است كه رنگ پوست نازك روی مغز 50 تا 70 درصد پسته های آن باغ رو به قرمزی نهاده باشد (یا به اصطلاح گُل انداخته باشد). این زمان معمولاً بر حسب اقلیم منطقه و پیوند پسته متفاوت می باشد. جهت حفظ رنگ مطلوب مغز پسته كال، باید پسته چینی در كوتاه ترین زمان ممكن انجام شود.

درصد خندانی پسته كال معمولاً بسیار ناچیز است. خوشبختانه احتمال آلودگی پسته كال و به تبع آن مغز سبز پسته كال به سم آفلاتوكسین در صورت فرآوری صحیح، عاری ساختن كامل آن از پسته های خندان و دهن چفت و جداسازی دانه های نیم مغز و سن زده بوسیله حوض خشك و تفكیك چشمی نزدیك صفر است.

 پسته رسیده

عمده حجم محصول سالانه پسته كشور پس بصورت رسیده چیده می شود. نشانه های ظاهری رسیدن پسته عبارتند از:

-  تغییر رنگ پوست بیرونی دانه پسته بر روی درخت؛

-  جدا شدن پوست بیرونی دانه پسته از پوست استخوانی آن؛

-  جدا شدن آسان دانه های پسته از خوشه در اثر اعمال فشار اندك یا تكان دادن.

پس از بروز اولین نشانه های ظاهری رسیدن پسته، با گذشت زمان مطلوبیت برخی ویژگی های پسته افزایش و برخی دیگر كاهش می یابد. بعلاوه، عوامل دیگری نیز خارج از احاطه باغدار می باشند كه بر تصمیم گیری وی راجع به زمان مناسب برداشت محصول خود اثر می گذارند. در زیر به بررسی عوامل مؤثر در تصمیم گیری راجع به تاریخ برداشت پسته رسیده می پردازیم:

عوامل بیرونی مؤثر در انتخاب تاریخ برداشت

1- آب و هوا

در برخی مناطق ممكن است در اواخر فصل برداشت پدیده های آب و هوایی خسارت زا مانند تگرگ، باران یا طوفان متداول باشد. لذا در چنین مناطقی باغدار می تواند جهت كاهش احتمال بروز خسارت، تصمیم بگیرد برداشت خود را زودتر از موعد شروع كند.

2- قیمت های نسبی بازار

هر باغدار معمولاً، قبل از شروع فصل برداشت در هر سال، پیش بینی مشخصی از قیمت رده های مختلف پسته نسبت به یكدیگر دارد. این پیش بینی می تواند بر روی تصمیم باغدار راجع به زمان پسته چینی باغ خود تأثیر بگذارد. بعنوان مثال، چنانچه به عللی باغدار تصور نماید كه در سال پیش رو تفاوت قیمت پسته عاری از آفلاتوكسین و پسته مشكوك به آلودگی، بیشتر از سال های قبل از آن خواهد بود، انگیزه بیشتری برای شروع زودتر برداشت خود خواهد داشت.

3- در دسترس بودن و هزینه خدمات مورد نیاز

در دسترس بودن و هزینه خدمات مورد نیاز باغدار شامل كارگر نگهبان، كارگر پسته چین، ماشین های حمل پسته و امكانات فرآوری در فصل برداشت، به شدت متأثر از تاریخ پسته چینی است. بعنوان نمونه در برخی مناطق، با شروع سال تحصیلی در مهر ماه هر سال یافتن كارگر پسته چین محلی بسیار دشوار می شود. همچنین، در صورت نبود ظرفیت كافی فرآوری، بالاجبار طول دوره پسته چینی بسیار طولانی می شود.

ویژگی های پسته كه با تعویق در برداشت مطلوبیت بیشتری می یابند

1- وزن، انس و عیار

جدول زیر نتایج یك تحقیق تجربی در سال محصولی 1388 در رابطه با تأثیر تاریخ برداشت پسته فندقی بر روی وزن، انس و عیار پسته را در حومه رفسنجان توسط یكی از باغداران عضو انجمن پسته ایران نشان می دهد:

نتایج این بررسی كه با نتایج حاصل از تحقیقات مشابه در ایران و آمریكا مطابقت دارد حاكی از آن است كه با به تعویق افتادن پسته چینی در طول فصل متداول برداشت، مقادیر وزن خشك، انس و عیار پسته بهبود می یابند.

2- درصد ته آبی

پسته های سبكی كه در كارگاه های فرآوری پسته بطور معمول توسط حوض آب جدا می شوند، قیمت كمتری نسبت به پسته های سنگین ته آبی دارند. كارگاه های فرآوری به تجربه دریافته اند كه درصد پسته های ته آبی محصول هر باغ متأثر از تاریخ برداشت آن می باشد. پسته های زود چیده شده درصد ته آبی كمتری نسبت به پسته های دیرتر چیده شده دارند؛ اگرچه ممكن است روند تغییرات یكنواخت نبوده و حتی در صورت به تأخیر افتادن بیش از حد پسته چینی این روند معكوس گردد.

3- درصد خندان

از آنجا كه با مرور زمان تعداد دانه های بیشتری از پسته بر روی درخت بطور طبیعی خندان می شوند، بنابراین هر چه پسته دیرتر چیده شود درصد خندان بالاتری خواهد داشت. لازم به ذكر است كه روند خندان شدن پسته در باغ، پیش از رسیدن میوه بسیار سریع بوده و پس از آن این روند كند می شود. پسته دهن بست همواره ارزانتر از پسته خندان با كیفیت مشابه بوده و بنابراین بالا رفتن درصد خندان پسته موجب افزایش مطلوبیت محصول برای باغدار می شود.

4- طعم

با رسیدن میوه پسته، تركیب شیمیایی مغز پسته به تدریج تغییر می كند. به مرور زمان از درصد رطوبت و پروتئین آن كاسته و درصد مواد قندی و روغنی آن افزوده می شود. این تغییرات باعث خوش طعم تر شدن پسته بر روی درخت در اثر گذشت زمان می شود.

ویژگی های پسته كه با تعجیل در برداشت مطلوبیت بیشتری می یابند

1- درصد محصول خسارت دیده

واضح است كه هرچه باغدار برداشت محصول خود را به تعویق بیاندازد، احتمال وارد آمدن خسارت به محصول از جانب عوامل مختلف خسارت زا منجمله آفات و پرندگان بیشتر خواهد شد.

2- كیفیت ظاهری

كیفیت ظاهری پسته و بطور ویژه رؤیت رنگ و پوست استخوانی آن كه یكی از مهمترین عوامل تعیین كننده قیمت محصول می باشد تحت تأثیر تاریخ برداشت پسته است. هرچه پسته دیرتر برداشت شود، ضایعات پوست بیرونی كه سبب به جا ماندن لك های زرد و تیره بر روی پوست استخوانی می شوند، شدیدتر و بیشتر خواهند بود.

3- آفلاتوكسین

تحقیقات گوناگون نشان داده كه شدت و وسعت آلودگی باغی پسته به قارچ آسپرژیلوس و سم آفلاتوكسین با تأخیر در برداشت افزایش می یابد. عوامل مختلفی كه باعث آلودگی مغز پسته به قارچ آسپرژیلوس و سم آفلاتوكسین در باغ می شوند مانند پوسیدگی و لهیدگی پوست بیرونی، زودخندانی، ترك خوردگی، آفات كرم كراش و كرم گلویی انار، گنجشك زدگی و ... همگی با گذشت زمان گسترش بیشتری در سطح باغ پیدا می كنند. واقعیت مذكور، در كنار عدم وجود روش تشخیص و جداسازی مطمئن، باعث شده كه محققین در حال حاضر مؤثرترین روش جلوگیری از آلودگی پسته به سم آفلاتوكسین را برداشت به موقع و سریع این محصول بدانند.

4- سال آوری

درخت پسته بالغ بطور طبیعی خاصیت سال آوری دارد. این ویژگی بواسطه ایجاد تلاطم در درآمد، مطلوب باغداران نیست. لذا باغداران از طرق مختلف سعی می نمایند تا با تقویت بنیه غذایی درختان از شدت بروز این پدیده در درختان پسته بكاهند. از آنجا كه بیشتر ماندن پسته بر روی درخت باعث استفاده بیشتر میوه از این ذخیره می شود، برداشت به موقع پسته موجب كاهش تخلیه شیره غذایی درخت، حفظ بهتر جوانه های زایشی سال بعد و كاهش شدت خاصیت سال آوری می گردد.

نتیجه

تصمیم گیری سالانه راجع به تاریخ شروع برداشت پسته برای هر باغدار اغلب تصمیمی دشوار بوده و مستلزم در نظر گرفتن همزمان منافع و مضار اقتصادی ناشی از عوامل متنوع و زیادی می باشد. فارغ از نتیجه تصمیم نهایی باغدار راجع به تاریخ شروع برداشت، در مجموع باید به این نكته مهم توجه داشت كه با توجه به همزمانی تقریبی رسیدن محصول درختان از یك پیوند در یك باغ، منافع باغدار اقتضا می نماید كه محصول آن پیوند را با بكار گرفتن حداكثر امكانات موجود در كوتاه ترین دوره زمانی ممكن برداشت نماید تا ضمن كاهش هزینه های نگهبانی، برداشت، حمل و فرآوری، بیشترین عایدی را بواسطه حفظ كیفیت و سلامت محصول نصیب خود سازد.

فرهادآگاه- عضو پیوسته انجمن پسته ایران

ایمیل:این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید