خشکسالی گریبانگیر یک‌سوم باغ‌های کشور
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آب ایران به نقل از مهر، پایه اقتصادی استان کرمان بر اساس برنامه‌ریزی‌های بلندمدت بر اساس کشاورزی گذاشته‌شده و شغل اصلی مردم وسیع‌ترین استان کشور را کشاورزی تأمین می‌کند این استان بزرگ‌ترین باغ‌های مصنوعی ایران را در قالب باغ‌های گسترده پسته در دشت‌های کرمان، رفسنجان، زرند و انار شکل داده و میلیون‌ها نفر از این طریق امرارمعاش می‌کنند.
کشاورزی کرمان در تنور خشکسالی می سوزد
وجود بیشترین سطح زیر کشت نخلستان‌های کشور و رتبه نخست سطح زیر کشت پسته جهان، رتبه نخست سطح زیر کشت گردو و رتبه چهارم مرکبات کشور نیز نتوانسته است مرهمی بر درد کم‌آبی در استان کرمان باشد حتی جنوب کرمان که به گلخانه طبیعی شهرت دارد و در تولید پنج محصول گوی سبقت را از دیگران ربوده است نیز این روزها در تنور خشکسالی می‌سوزد.
نون تعداد چاه‌های استان کرمان در زمینه کشاورزی به عدد خیره‌کننده ۲۴ هزار حلقه رسیده است و که حدود ۱۰ هزار حلقه از این چاه‌های غیرمجاز هستند
برداشت بی‌رویه و توسعه غیر کارشناسی کشاورزی در استانی که جزو استان‌های کم بارش کشور است در دهه‌های گذشته کشاورزان را به برداشت‌های غیراصولی از چاه‌های کشاورزی سوق داده است بطوریکه هم اکنون تعداد چاه‌های استان کرمان در زمینه کشاورزی به عدد خیره‌کننده ۲۴ هزار حلقه رسیده که حدود ۱۰ هزار حلقه از این چاه‌های غیرمجاز هستند.
این در حالی است که سطح آب‌های زیرزمینی در کرمان هرسال کمتر می‌شود و تنها در دشت زرند هر سال ۱۳۰ سانتیمتر از عمق آب‌ها کاسته و از سوی دیگر بر طول چاه‌ها افزوده می‌شود.
طبق اعلام مسئولان بسیاری از چاه‌های آب آنقدر کف شکنی شده‌اند که هم‌اکنون به بستر زمین رسیده‌اند و این وضعیت ۳۰ درصد شهرها و ۲۵ درصد روستاها را با بحران بی‌آبی مواجه کرده است و این داستان تلخ همچنان ادامه دارد.
خشکسالی هم‌اکنون بزرگ‌ترین چالش استان کرمان است که در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی مردم نیز رسوخ کرده است
کم‌آبی بسیاری از مزارع استان کرمان را خشک کرده و در بهترین حالت ممکن از کیفیت محصول تولیدی کاسته است نگاهی به کیفیت محصولات تولیدی در کرمان و کاهش عملکرد در سطح و کیفیت محصولات مهر پررنگی در این زمینه زیر پرونده کشاورزی استان کرمان می‌زند.
کارنامه‌ای که بدون شک حاصل عدم آینده‌نگری مدیران کلان استان در سالهای قبل بوده و میراثی است که برجای‌مانده و حالا گریبان کرمانی‌ها را گرفته است.
محمد علیزاده، استاد دانشگاه و محقق در زمینه اقتصاد کشاورزی اظهار داشت: آب‌وخاک دو عنصر اصلی در زمینه تولید محصولات کشاورزی است، این درحالیست که ما به دلیل استفاده‌های نابجا و بی‌برنامه از این عناصر امروز حداقل در زمینه آب با بحران جدی مواجه هستیم و خاک نیز مملو از کود و سم شیمیایی است.
باید برای نجات کشاورزی چاره اندیشی کنیم
وی تصریح کرد: باید از هم‌اکنون به فکر نجات کشاورزی باشیم زیرا سیاست‌های گذشته حالا منجر به کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و خشک شدن مزارع و باغ‌ها شده است برخی باغداران بخش پسته برای حفظ باغ‌های مثمر اقدام به خرید باغ‌های اطراف و خشکاندن آن‌ها و اختصاص آب به باغ‌های مثمر و جوان می‌کنند.
وی تصریح کرد: ما با بیلان منفی ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب در کرمان مواجه هستیم و سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب در قالب سیلاب‌ها راهی کویر می‌شود و میلیون‌ها مترمکعب آب نیز تبخیر می‌شود، هرچند اقداماتی برای آبیاری مکانیزه در کرمان انجام‌شده است اما این اقدامات متناسب با وضعیت بحرانی استان نیست مثلاً ما در استان‌هایی مانند کردستان که مشکل کم‌آبی ندارد شاهد توسعه بیشتر آبیاری مکانیزه هستیم اما در کرمان تازه در سالهای اخیر به فکر افتاده‌ایم.
با بیلان منفی ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب در کرمان مواجه هستیم و سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب در قالب سیلاب‌ها راهی کویر می‌شود
علیزاده ادامه داد: آب در برخی مناطق کرمان آنقدر شور شده که دیگر امکان آبیاری مکانیزه وجود ندارد، در واقع تلخی آب به حدی است که درخت را هم خشک می‌کند و در برخی شهرستان‌ها از جمله انار اقدام به نصب آب‌شیرین‌کن برای استفاده از آب چاه‌ها برای آبیاری زمینه‌ای کشاورزی کرده‌اند.
وی گفت: کشاورز ما هنوز آب را که در کرمان از طلا با ارزش‌تر است هزینه تولید بادمجان و چغندرقند و هندوانه می‌کند و با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که محصول نهایی بسیار کم‌ارزش‌تر از آب مصرفی بوده و همین کشاورز در آینده نزدیک دیگر آب خوردن هم برای زندگی در روستا ندارد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: روستاها هرروز بیشتر در معرض تهدید بی‌آب قرار می‌گیرند و تعداد بیشتری از چاه‌ها و قنات‌ها خشک می‌شوند زیرا ما سالانه در حال برداشت یک میلیارد آب منفی هستیم و در نتیجه سطح آب کاهش می‌یابد و تعادل مخازن آب به هم می‌خورد و آب‌ها به سمت شور شدن رفته‌اند.
وی افزود: کشاورزی در کرمان نباید توسعه یابد بلکه باید سیاست‌ها به سمت حفظ وضعیت موجود و تغییر الگوی کشت پیش برود و محصولی تولید کنیم که در کنار مصرف کم آب، سود بیشتری عاید کشاورز کند در این خصوص نمی‌توان از کشاورزان توقع داشت بلکه باید بخش دولتی راهبری لازم را انجام دهد.
وی افزود: طبق آمار موجود ۳۳ هزار روستا هم‌اکنون در کشور خالی از سکنه شده‌اند و باید جلوی این روند را بگیریم چون اقتصاد باید از روستا به سمت شهر جاری باشد و اگر همه شهرنشین شوند چه کسی باید غذای این افراد را تأمین کند در این صورت خودبه‌خود مصرف‌گرا و واردکننده خواهیم شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمان اظهار داشت: کرمان هم‌اکنون با بیان منفی ۲۴ میلیارد مترمکعب آب مواجه است و این در حالی است که کل بیلان منفی آب کشور ۱۱۰ میلیارد مترمکعب است یعنی کرمان در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
محمدرضا بختیاری افزود: کیفیت آب به دلیل برداشت‌های غیر متعادل در حال کاهش است و باید فکری برای این اوضاع کرد.
وی نصب کنتور بر روی چاه‌های آب کشاورزی را در راستای کنترل برداشت و جلوگیری از هدر رفت آب تأثیر گذار دانست و افزود: باید در کنار این اقدامات در راستای مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز نیز اقدام شود زیرا این چاه‌ها منابع آبی را در کرمان تهدید می‌کنند.
کم آبی چالش اصلی کشاورزی استان است
رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان نیز اعتقاد دارد که چالش عمده کشاورزی در استان کرمان خشکسالی و کمبود منابع آبی است و به همین دلیل باید تغییر الگوی کشت در دستور کار قرار گیرد و کشاورزان در این خصوص اهتمام جدی‌تری داشته باشند.
عباس سعیدی افزود: نمی‌توان مقابله با خشکسالی را فقط در بخش کشاورزی خلاصه کرد زیرا این بخش تولیدی و اقتصادمحور است و نباید کشاورزی در این راستا ضربه بخورد بلکه با روش‌های علمی باید به سمت تولید مکانیزه محصول پیش برویم.
وی تصریح کرد: تغییر الگوی کشت و استفاده از آبیاری مکانیزه از مهم‌ترین اقداماتی است که در دستور کار قرارگرفته و به کشاورزان برای مکانیزه کردن آبیاری اعتبار و تسهیلات ویژه پرداخت می‌شود.
سعیدی ادامه داد: کرمان دارای مزیت کشاورزی است و بسیاری از مردم از این راه ارتزاق می‌کنند و باید اهمیت این موضوع درک شود و به فکر استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان کرمان باشیم.
وی گفت: با اقداماتی که انجام‌شده در سال جاری ۳۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب در استان کرمان صرفه‌جویی شده و این رقم قابل‌توجهی است.
سعیدی اجرای طرح هم‌یاران آب را دلیل اصلی کاهش مصرف آب در استان کرمان دانست و گفت: آبیاری مکانیزه در هدف‌گذاری صورت گرفته باید در تمامی مزارع و باغ‌های استان اجرا شود.
خشکسالی در حالی همچنان در استان کرمان به چالشی عمده تبدیل‌شده است که در کنار بخش کشاورزی مسئولان استان کرمان هشدار می‌دهند در صورت ادامه روند فعلی به‌زودی مردم استان برای تأمین آب شرب نیز با مشکل مواجه خواهند شد.
اجرای طرح‌هایی مانند هم‌یاران آب، انتقال آب از بهشت‌آباد و آغاز طرح انتقال آب از سد صفارود به کرمان از جمله راهکارهای مسئولان برای حل مشکل فعلی است.
خبرنگار: اسما محمودی
