ماهنامه پسته- خسارت ناشي از حمله آفت سن قبل از سخت شدن پوست استخواني پسته، مانند سنک ها است و باعث اضمحلال پوست استخواني و ايجاد ناحيه سفيدرنگ تورمانندي در داخل پوست مي شود.
غالباً دانه هاي خسارت ديده توسط سن ها، با تعداد بسيار زيادي از دانه هاي ديگري که بصورت طبيعي ريزش مي کنند، مي ريزند. به دليل تعداد نسبتاً کم سن ها در اول فصل و قابليت درخت براي جبران دانه هاي سقط شده، خسارت سن ها در اول فصل و قبل از سخت شدن پوست استخواني، بندرت باعث خسارت اقتصادي قابل توجهي مي شود.
خسارت آفات سن پس از سخت شدن پوست استخواني باعث نکروزه شدن مغز پسته مي شود و قسمتي از مغز پسته سياهرنگ شده و طعم نامناسبي پيدا مي کند و از بازار پسندي آن مي کاهد.
بهترين زمان براي پايش سنها در اوايل صبح-زماني که اين حشرات فعاليت کمتري دارند- است. براي جمع آوري نمونه ها و تعيين جمعيت سن ها، يک سيني زير خوشه ها قرار داده مي شود و سپس با زدن ضربه به شاخه،اين نمونه گيري انجام و تعداد سن ها شمرده مي شود. همچنين بررسي لابلاي علف‌هاي هرز داخل و حاشيه بيروني باغ براي يافتن اين حشره توصيه مي‌شود.
تصویر دو نوع سن رایج در باغات پسته استان کرمان
براي مبارزه شيميايي با سن هاي آفت، سموم مختلفي وجود دارد که در ذيل به معرفي برخي از اين سموم مي پردازيم:
لامبدا ساي هالوترين ماده موثره حشره کشي با نام تجاري کاراته زئون است. حشره کش کاراته زئون براي مبارزه با آفات غلات (گندم و ..) در ايران به ثبت رسيده است و حد مجاز بيشينه باقيمانده آن در پسته صادراتي به اتحاديه اروپا 5 صدم ميلي گرم در کيلوگرم است.
شايان ذکر است که ماده موثره کاراته زئون يکي از مشتقات موجود در حشره کشي با نام تجاري افوريا است که هر دوي اين حشره کشها در ايران به ثبت رسيده اند. البته افوريا تنها براي مبارزه با سن و سنک پسته به ثبت رسيده است.
لامبدا ساي هالوترين يک حشره کش تماسي از گروه پايريترويد است که برعليه حشرات زيادي از جمله سن ها و سنک ها موثر است. اين حشره کش به علت اثرگذاري روي طيف وسيعي از حشرات قادر است حشرات مفيد را نيز از بين ببرد.
بعد از مصرف اين گروه سموم،امکان طغيان آفت پسيل (شيره خشک) به علت از بين رفتن حشرات مفيد افزايش مي يابد. دوام ماده موثره لامبدا ساي هالوترين در خاک بين 28 تا 84 روز گزارش شده است و دوره کارنس (تعداد روزبعد از سم پاشي،که خوردن ميوه سمپاشي شده پس از اين مدت درانسان ايجاد مسموميت حاد نمي کند) آن با توجه به ميزان مصرف توصيه شده سم براي محصول گندم توسط سازمان حفظ نباتات ايران35 روز اعلام شده است.
بايد توجه داشت که دوره کارنس با فاصله زماني پيش از برداشت (PHI (Pre-Harvest Intervalاشتباه نشود. PHIفاصله زماني بين آخرين سمپاشي با سم مورد نظر روي يک گياه تا زمان برداشت محصول است؛ بطوري که ميزان سم موجود در بافت ميوه زير حد مجاز بيشينه باقيمانده قرارگيرد.
دوره PHIدر کشورهاي مختلف متفاوت است. به عنوان مثال فاصله زماني بين آخرين سمپاشي و برداشت محصول گندم در آمريکا براي حشره کش‌هايي از قبيل دلتامترين 7 روز، لامبدا ساي هالوترين14 روز و براي حشره کش کلروپريفوس 21 روز است.
شايان ذکر است که اگر دوره PHIرعايت نشود و محصول زود-برداشت شده مورد مصرف قرار گيرد،احتمال مسموميت مزمن مصرف کننده محصول با استفاده مکرر در دراز مدت، افزايش خواهد يافت.
براي مبارزه با سنها حشره کش ديگري از گروه پايريترويد با نام پرمترين (آمبوش) وجود دارد.اين نکته حائز اهميت است که اين سم نيز طيف وسيعي از حشرات از جمله حشرات مفيد را مي کشد.فاصله زماني بين آخرين سمپاشي با اين آفت کش تا زمان برداشت محصول پسته (درکشور آمريکا)وجود ندارد.
محل فرورفتن خرطوم سن لکه های نکروتیک بر روی مغز پسته لکه سفید توری مانند
http://www.ipm.ucdavis.edu/PMG/r605300411.html