آشنـایی با پسته فیض آباد در گفتگو با علی اکبر نام آور

جهت دانلود مقاله کلیک نمائید.

لطفاً بفرمایید كه باغ ریزی پسته در فیض آباد از چه زمانی شروع شد و چه كسانی در ابتدا شروع به باغ ریزی كردند؟
در فیض آباد درختی از اجدادمان داریم كه حدود 120 سال سن دارد اما باغ ریزی های جدی از حدود 40 تا 45 سال پیش شروع شد. پدرم آقای رضا نام آور از اولین كسانی بودند كه شروع به كار كردند. خیلی ها وقتی می دیدند پدرم زمین هایش را زیر كشت پسته برده است او را نصیحت می كردند كه این كار را نكن. نتیجه ای نمی بینی. بعضی ها هم می گفتند كه حاج رضا دیوانه شده كه این كار را انجام می دهد. وقتی محصول به بار نشست همان كسانی كه می گفتند حاج رضا دیوانه شده رفتند و زمین هایشان را زیر كشت پسته بردند. با این وجود اوج پسته كاری از سال 80-75 بود كه همه به كاشت پسته روی آوردند. در حال حاضر سطح بالایی از زمین های فیض آباد زیر كشت پسته است.
  وضعیت تجارت پسته در فیض آباد چگونه است؟
قبلاً‌ كه سطح زیر كشت پسته كم بود پسته را با دست پوست می كردند و به صورت خشك به بازار می فروختند. به تدریج كه پسته زیاد شد با استفاده از چرخ دستی کار پوست گیری را انجام می دادند و بدنبال آن ترمینال پسته زدند. در فیض آباد بیشتر از آنکه پسته را فرآوری كنند و بفروشند، تاجرهای قزوین پسته را بصورت تر می خریدند و در بازار تهران و اصفهان و شیراز به عنوان ترفروشی می فروختند. پسته فیض آباد پسته نوبر است و در ایران زود رس است. ولی در حال حاضر با قیمتی که پسته خشك دارد، هیچ كشاورزی امسال حاضر نمی شود پسته اش را تر فروشی كند. همه فرآوری می كنند و به صورت خشك به بازارعرضه می كنند. تاجرهایی كه پسته را می خرند بیشتر از كرمان و تهران مي آيند و چند تاجر نیز از مشهد پسته را
می خرند و به تركمنستان می برند.
  شما از كی شروع كردید؟ كمی از خودتان بگویید.
خودم شخصاً‌ از سال 64 كه خدمتم تمام شد كار كشاورزی را انجام دادم. پدرم 48 ساعت آب با 30 هكتار زمین را در اختیارم قرار داد و گفت اگر می خواهی كار كشاورزی را به عنوان شغل انتخاب كن وگرنه هزینه زمین هایت را می دهم و یک شغل آزاد برای خودت انتخاب كن. من چون به كشاورزی علاقه داشتم زمین ها را زیر كشت گندم، جو و پنبه بردم و بعد از 3 سال شروع به كاشت پسته كردم و مدیریت كل سازمان كاری پدرم و خودم و حتی دو تا از برادرهایم دست من بود تا الان كه سال 91 است.
  مجموعاً مدیریت چند هكتار دردست شماست؟
65 تا 70 هكتار
  رابطه بین پسته كاران فیض آباد و پسته كاران شهرهای دیگر مانند دامغان، كرمان و شهرهای دیگر كه پسته كاری دارند چگونه است؟
چند سالی است كه از كرمان می آیند تا پیوند اكبری و سفید را ببرند و پیوند بزنند. از بردسكن، تربت جام و نیشابور هم می آیند و طرح باغ ریزی باغات را می بینند و در آن شهرستانها پیاده می كنند. رابطه مان به حمدا... خوب است. همدیگر را راهنمایی می كنیم تا محصول بهتری برداشت كنیم. از تجربیات هم استفاده می كنیم.
  چند درصد باغات فیض آباد به سبك رایج كشور است و چند درصد به سبك خود فیض آباد است؟
تقریباً‌ سبك رایج فیض آباد 70 تا 80 درصد است. فقط 30 درصد باغاتی هستند كه توسط چند نفري که از كرمان آمده اند به همان سبك كرمان كشت شده است.
  واریته غالب باغات فیض آباد چیست؟
غالباً پسته سفید بادامی خود فیض آباد است كه معروف به سفید پسته می باشد.
 مردم از كدام واریته رضایت بیشتری دارند؟
  كل فیض آباد از سفید پسته رضایت دارند. ارقام اكبری و احمد آقایی هم چند سالی است كه آورده اند ولی هنوز جوابی نگرفته اند كه محصولش چگونه است. اكبری و سفید پسته در فیض آباد سازگاری و رشد خوبی دارند. از قدیم هم سفید پسته بوده است.
 چرا باغات فیض آباد را از لحاظ برداشت و آبیاری و فاصله، مانند جاهای دیگر كشور كه كشت پسته دارند زیر كشت نبردند؟
رشدی که درخت سفید پسته در فیض آباد دارد در كرمان ندارد. رشد درختان ما نسبت به درختان كرمان شاید 10 برابر باشد. علتش ممكن است به خاطر غنی بودن زمین های فیض آباد باشد. شاید هم به علت آب زیادی است كه داریم. به خاطر رشدی كه دارند نمی توانیم به صورت نعنایی بكاریم فقط باید با فاصله زیاد كاشت. الان فواصل بصورت 8×8، 8×4 و 6×6 متر است ولی اگر 10×10 بود خیلی بهتر بود.
  باغ ریزی جدیدی كه انجام می شود به كدام سبك است؟
كل باغات جدیدی كه در فیض آباد باغ ریزی می شود حداقل فاصله ای كه دارد 6*6 است از این حد پایین تر نیست.
  در فیض آباد متوسط دور آبیاری چند روز است؟
بین 24 تا 36 روز
  دور آبیاری شما چقدر است؟
بین 12 و 14 روز است. یك نصیحت پدرم را كه گوش كردیم این بود كه به ما گفتند برای 3 حلقه چاه كه 45 لیتر آب در ثانیه دارد، حق ندارید بیشتر از 50 هكتار پسته كشت كنید تا همیشه دستتان برای آب در پسته جلو باشد. به همین علت است كه دور آبیاری ما 12 و 14 روز است. به این نصیحت پدرم گوش دادیم و از زمانی كه دانه را كشت كردیم تا الان که درختانمان 38 تا 40 ساله است، دوره آبیاری ما همین مقدار است. میزان برداشتی كه ما از 50 تا 60 هكتار داریم به اندازه 200 هكتاری است که همكارانمان دارند. سطح زیر كشت ما پایین است ولی عملكرد به حمدا... بالا است. تا الان هنوز كمبود آب نداشته ایم.
  عامل موفقیت خودتان را در پسته كاری چه می دانید؟
در وهله اول پشت كاری است كه كشاورزان در فیض آباد دارند. من از سال 64 كه باغداری پسته را شروع کردم تا الان، به دلیل وسواس زیادی كه دارم سم پاشی باغات را خودم انجام می دهم. تاکنون به دست هیچكس
نداده ام تا برایم سم پاشی را انجام دهد. عمده دلیل موفقیت، مدیریت كاملی است که باغداران دارند و البته آب و خاك حاصلخیزی است كه در منطقه فیض آباد است.
 وضعیت فعلی و آینده منابع آبی فیض آباد و خراسان را چگونه می بینید چه از نظر كیفی و چه از نظر كمی؟
اگر وضعیت فعلی را نسبت به 10 سال گذشته مقایسه كنیم، سطح آب پایین رفته و میزان شوری آب هم زیاد شده است. در حال حاضر سازمان آب، منطقه مه ولات را منطقه بحرانی اعلام كرده است. آب هم از نظر كیفیت و هم از نظر كمیت حالت بحرانی دارد. تقریباً مثل كرمان و رفسنجان شده است. بقیه نقاط خراسان مثل تربت جام و نیشابور بهترین و بیشترین آب را دارند ولی مناطقی كه از نظر آب و زمین برای پسته كاری خوب است تربت جام، بردسكن، نیشابور و سبزوار هستند.
  برای آینده چه پیش بینی می كنید؟ آیا آنها هم دچار مشكل خواهند شد؟ كدام قسمت زودتر دچار مشكل خواهد شد؟
به نظر من به ترتیب فیض آباد، نیشابور، تربت جام و بعد سبزوار دچار مشكل خواهند شد.
  چرا آبیاری تحت فشار در فیض آباد كمتر است؟
از قدیم آبیاری در فیض آباد به صورت كرتی بوده است. درختانی كه تا الان كشت شده اند به دلیل آب زیادی كه داشتند كرتی آبیاری شده اند. مشكل است تا كشاورز راضی شود كه به صورت قطره ای آبیاری كند. یكی از همكارانمان در قسمت برجك، درختان تقریباً 15 ساله اش را قطره ای كرد و در كنارش آبیاری غرقابی داشت. تا 4 سال از آن قسمتی كه قطره ای بود، برداشت پسته نداشت. در باغاتی كه جدیداً باغ ریزی می كنند تا 3 الی 4 سال به صورت قطره ای آب می دهند و جواب می دهد. ولی بیشتر از آن در فیض آباد جواب نمی دهد. شاید به خاطر گرمای بالای حدود 48 تا 49 درجه است که باعث تبخیر زیاد می شود. برایشان سخت است قبول كنند كه  به صورت قطره ای آبیاری كنند.
 لطفا اگر خاطره ای دارید برایمان تعریف كنید.
همانطور كه گفتم وقتی من در سال 64 از سربازی آمدم، پدرم حدود 30 هكتار زمین به من داد و گفت كه كار كنم. تا 4 سال اول زمینی كه در اختیارم بود را زیر كشت جو، گندم و پنبه بردم. اصلاً به فكر كشت پسته نبودم تا اینكه پدرم به من گفت: چرا باغ پسته نمی كاری؟ گفتم: دیر نمی شود. پدرم در جوابم گفت: اگر امید شما به باغات پسته من است. من حتی یك شاخه از درختان پسته ام را به شما نمی دهم. اگر باغ پسته می خواهید خودتان بروید شروع كنید به پسته كاری. این حرف به من و برادرم برخورد و ناراحت شدیم. از فردایش شروع كردیم به پسته كاری و 10 تا 15 هكتار از زمین را به صورت اشتراكی زیر كشت پسته بردیم. یک روز دیدم برگ درختان كمی زرد شده است. آمدم فیض آباد و به پدرم گفتم. پدرم گفت: حالا چه كار می خواهی بكنی؟ گفتم: می روم تربت تا با مهندسین كشاورزی صحبت کنم. رفتم و مهندس گفت كه چیزی نیست، اگر دور درخت را بردارید خوب می شود. برگشتم وخودم شروع كردم به برداشتن دور درخت. پدرم دورادور نظارت می كرد. آمدند كنارم و گفتند: چه كار می كنی؟ تو كه كارگر و باغبان داری چرا خودت این كار را انجام می دهی؟ گفتم: اگر خودم انجام بدهم بهتر است. كارم كه تمام شد، پدرم گفت: امروز بهترین روز زندگی من بود. خوشحالم كه زحمتی كه تا الان روی باغاتم كشیده ام و ارث شماست هدر نخواهد رفت. اگر سه سال قبل درخت ها را به دست شما می دادم، چون آماده به دست شما رسیده بود هرگز مشابه چنین تلاشی كه امروز برای درخت خودت داری برای  آنها نداشتی. امروز به این پی بردم كه تو قدر زحمات 25 ساله مرا می دانی و اگر اتفاقی برای باغاتی که من احداث کرده ام بیفتد، به همان میزان كه برای درخت خودت ناراحت می شوی، برای آنها هم تلاش می كنی. من امروزه موفقیتم را مدیون صحبتهای پدرم هستم.
 در پایان اگر توصیه ای دارید به خواننده خبرنامه پسته كه اكثراً همكاران شما هستند بگویید.
توصیه میکنم سطح زیركشت را به حدی بگیرند كه از نظر آب دستشان جلو باشد و از نظر رسیدگی به درخت هم طوری باشد كه بتوانند به همه درختان رسیدگی کنند. اگر 500 هكتار زمین داشته باشید و 250 هكتار را زیر كشت ببرید و خوب رسیدگی كنید، بهتر از آن است كه همه 500 هكتار را زیركشت ببرید و رسیدگی نكنید. مطمئن باشید ثمره ای كه از 250 هكتار خواهید دید بیشتر از 500 هكتار خواهد بود و بهتر جواب می دهد.