سحر نخعي

مسئول روابط بين الملل انجمن پسته ايران

ماهنامه شماره 46 - اردیبهشت 1399

طرح سيگما يا پايداري آب‌هاي زيرزميني (SGMA) براي مديريت سفره‌هايي که اضافه برداشت آب دارند برنامه‌ريزي شده است. بدين منظور قانون مديريت پايدار (درازمدت) آب‌هاي زيرزميني اتخاذ و تدوين شده و به تدريج در سرتاسر ايالت کاليفرنياي آمريکا در حال اجرا است. اما اين طرح چه تأثيري بر معيشت کشاورزان منطقه خواهد گذاشت؟ مصاحبه کوتاه پيش رو را متيو مالکوم از شبکه خبري کشاورزيِ کاليفرنيا با آقاي دانکن مکواين، اقتصاددان متخصص در حوزه منابع آبي و کشاورزي انجام داده است که در جريان آخرين اخبار اين موضوع قرار بگيريم.

طرح سيگما به لحاظ اقتصادي چه معنايي براي کشاورزان کاليفرنيايي دارد؟

پياده‌سازي طرح سيگما در دره سن واکين براي پايداري سفره‌هايي که اضافه برداشت بحراني دارند از همين الان هم شروع شده و قرار است مناطق مختلف تا سال 2040 به پايداري برسند. اجراي اين طرح هزينه‌هايي براي باغداران به دنبال دارد: هزينه‌هاي اجرايي؛ طبق قانون بايد سالانه و هر 5 سال يکبار به روزرساني انجام شود. هزينه اين به روزرساني‌ها از طريق افزايش تعرفه قيمت آب تأمين مي‌شود. مديريت پايداري؛ به معني تأمين منابع جديد آبي يا کاهش مصرف منابع فعلي از طريق مثلاً از آب انداختن زمين‌هاي کشاورزي است. مقدار هزينه تأمين منابع جديد آبي بستگي به دردسترس بودن آن منابع دارد که در حال حاضر توسعه منابع جديد آب سطحي محدوديت‌هاي زيادي در ايالت کاليفرنيا به همراه دارد. موضوع داغ روز پياده‌سازي طرح سيگما از طريق شارژ سيلاب ذخيره در آبخوان‌ها است، بدين ترتيب که سيلاب حاصل از سال‌هاي پربارش يا براي آبياري به سمت زمين‌هاي کشاورزي هدايت مي‌شود يا وارد منابع ذخيره‌سازي آب براي کشاورزي مي‌شود. آخرين گزينه خشک کردن زمين‌هاي کشاورزي است. با توجه به هزينه اين کار و ارزش محصولات کشاورزي کاشته شده، عواقب سنگين اقتصادي اين کار در ايالت کاليفرنيا قابل پيش‌بيني است. مشاغل بسيار زيادي در زمينه توليد و فرآوري محصولات کشاورزي هستند که به اين زمين‌هاي کشاورزي وابسته‌ هستند. به خصوص در دره سن واکين که کشاورزي بخش اصلي اقتصاد منطقه را تشکيل مي‌دهد و اکثر فعاليت‌هاي اقتصادي به درآمدهاي ناشي از اين زمين‌ها متکي هستند.

مشخص است که براي اجراي اين طرح بخشي از اين زمين‌هاي کشاورزي بايد خشک شوند و مي‌دانيم که کشاورزي چه نقش مهمي در اقتصاد منطقه دارد. براي آن زمين‌هاي از کشت‌ افتاده دقيقاً چه اتفاقي خواهد افتاد؟ چه استفاده‌اي بعداً مي‌شود از آنها کرد؟

سوال مهمي است. اينکه اجراسازي طرح سيگما دقيقاً چه عواقب اقتصادي براي مشاغل محلي دارد و چه تأثيري بر معيشت ساکنان منطقه مي‌گذارد بستگي به موقعيت آن زمين کشاورزي دارد. تبديل زمين‌هاي کشاورزي به مناطق مسکوني مي‌تواند گزينه جايگزين مناسبي باشد چرا که خيلي از آن مناطق توسعه شهري يافته‌اند. همچنين، مناطق مسکوني معمولاً نياز آبي کمتري نسبت به مناطق کشاورزي خواهند داشت، هرچند بستگي به ميزان توسعه آنها هم دارد. بعضي‌ها هم پيشنهادات احمقانه‌اي از جمله جايگزيني مناطق کشاورزي با نيروگاه‌هاي انرژي خورشيدي مي‌دهند. به‌هر‌حال هيچ کدام از اين روش‌ها نمي‌تواند به اندازه کشاورزي اشتغال و فعاليت ايجاد کند. بنابراين با نگاه به آينده مي‌بينيم که براي اجراي طرح سيگما در 20 سال پيش رو تغييرات و اصلاحات زيادي بايد انجام شود و تصور اينکه اين مناطق، خارج از استفاده کشاورزي، در آينده به چه شکل در مي‌آيد واقعاً دشوار است. تخمين سطح زيرکشتي که قرار است از آب بيفتد و خشک شود فقط در دره سن واکين حدود 200 الي 400 هزار هکتار برآورد مي‌شود.

با توجه به ارزش بالاي زمين و موقعيتي که کاشت محصولاتي از قبيل بادام و ساير مغزيات دارند، وقتي خشک‌سازي مناطق کشاورزي شروع شود آيا قيمت زمين را هم تحت تأثير قرار مي‌دهد؟

تا همين الان هم شاهد اصلاحاتي در ارزش زمين بوده‌ايم. ارزش زمين بستگي به ارزش محصولاتي دارد که روي آن کشت مي‌شود. به‌طور‌کلي قيمت زمين در سراسر ايالت کاليفرنيا از سال 2015-2014 شروع به افزايش کرد و آن هم بيشتر به‌خاطر بازار پررونق فروش مغزجات بود. از آن زمان، در اکثر مناطق قيمت‌ها تا حدي پايين آمده‌است. نکته حائز اهميت اين است که از زمان تدوين قانون سيگما تاکنون شاهد شکاف و تفاوت قيمتي بين ارزش باغاتي که به آب‌هاي سطحي دسترسي داشته‌اند و آنهايي که فقط به آب‌هاي زيرزميني دسترسي داشتند، بوده‌ايم. اين موضوع کاملاً وابسته به طرح سيگما است؛ مثلاً ارزش زمين‌هايي که فقط يک ششم آب مورد نياز براي توليد اقتصادي محصول در دراز مدت را دارند نسبت به مناطقي که آب مورد نياز و کافي دارند پايين‌تر است. اين موضوع تأثير زيادي بر قيمت و ارزش زمين مي‌گذارد، به همين علت اختلاف قيمتي قابل توجهي بين مناطق داراي آب سطحي و مناطقي که فقط به آب‌هاي زيرزميني دسترسي دارند، ايجاد خواهدشد.

ماهنامه شماره 41- مهر 98 - ویژه نامه اسدالله عسگراولادی

برای دانلود کلیک کنید