راهنمای کاشت و تولید نهال پسته

تهيه بذر مطلوب برای تولید نهال
بذر در نظر گرفته شده بايد سالم و بدون هيچ گونه آفت يا بيماري و از محصول همان سال باشد. انتخاب بنه به عنوان پايه داراي مزايا و معايبي است، از مزاياي آن مقاومت بيشتر آن در برابر خشكي در مقايسه با پايه پسته اهلي و مقاومت نسبي در برابر آلودگي به نماتد مولد غده ريشه است و از معايب آن رشد بطئي در سال‌هاي اوليه كاشت و حساسيت به گموز و ورتيسليوم بوده كه به علت اين عيوب كمتر مورد توجه باغداران به عنوان پايه قرار مي‌گيرد. معمولاً بذرهايی كه به عنوان پايه استفاده مي‌شود از ارقام پسته اهلي و عمدتاً بادامي (بادامي ريز)و قزويني است.

کاشت نهال در خزانه
زمين خزانه پسته مانند خزانه ديگر درختان بايد آماده گردد. فواصل كاشت بذرها بر روي خطوط بين 5 تا 10 سانتي متر و بين خطوط 35 تا 40 سانتي‌متر است. پس از كاشت بذر ، روي آن را با استفاده از ماسه بادي همراه باكود دامي پوشانده و آبياري مي‌نمايند.ميزان بذر مصرفي پسته در هكتار خزانه 250 تا 300 كيلوگرم مي‌باشد و حدود 250 هزار نهال در يك هكتار مي‌توان توليد نمود. نهال‌هاي توليدي، در فصل خواب (پاييز و زمستان) آماده انتقال به زمين اصلي هستند (نهال يكساله). هرچه سن نهال در خزانه بالا رود به علت گسترش سيستم ريشه و پيچيده شدن ريشه نهال‌ها و قطع ريشه‌ها درهنگام كندن و جابه جايي نهال به زمين اصلي ، تلفات بیشتر می شود. معمولاً درخزانه راه روهايي در فواصل 1/5 تا 2 متر تعبيه مي‌شود كه اين عمل به رفت و آمد كارگران براي حذف علف‌هاي هرز و انجام عمليات آبياري و در صورت نياز پيوند زدن نهال‌ها كمك مي‌كند. چنانچه كف خزانه بوسيله سيمان و يا موزائيك فرش شود از رشد عمودي ريشه‌ها جلوگيري مي‌كند. بنابراين جابه‌جايي نهال‌ها آسان‌تر و تلفات آنها نيز كمتر خواهد بود.

كاشت نهال دركيسه‌هاي پلاستيكي
براي اين منظور از كيسه‌هاي پلاستيكي به ارتفاع 25 تا 30 سانتي‌متر استفاده مي‌شود. البته هر چه ارتفاع كيسه‌ها بيشتر باشد(45 سانتي متر ويا بيشتر ) رشد نهال بهتر است. از آنجايي كه محيط رشد در گياهان گلداني محدود است و اين گياهان مانند گياهاني كه در مزرعه و باغ كشت مي‌شوند نمي‌توانند ريشه‌هاي خود را گسترش داده و به طور طبيعي از منابع غذايي خاك استفاده كنند. لذا براي برآورده ساختن احتياجات گياه، خاك درون كيسه‌ها ، مخلوطي از يك تا دو قسمت ماسه و يك قسمت خاك زراعي مرغوب (لومي)و يك قسمت كود دامي يا خاك برگ پوسيده انتخاب مي‌شود.

معمولاً براي تسهيل در عمليات آبياري، زمين مورد نظر را به اندازه ارتفاع گلدان‌ها خاك‌برداري‌ كرده،سپس گلدان‌ها را طوري مي‌چينند كه در فواصل 2-1/5 متري، راهروهايي براي عبور و مرور كارگران وجود داشته باشد. قسمت بالاي گلدان‌ها معمولاً هم‌سطح زمين بوده، در نتيجه آبياري به طريقه غرقابي امكان پذير مي‌شود. درون هر كيسه معمولاً دو دانه بذر مي‌‌كارند كه پس از سبز شدن و چهار و پنج برگي شدن گياه‌چه‌ها قويترين آنها را انتخاب نموده، ديگري را حذف مي‌كنند.حتماً بايستي در ته كيسه‌ها سوراخ‌هاي كوچكي به‌عنوان زه‌كش ايجاد نمود. از كاشت پسته درون كيسه‌ها به منظور واكاري در باغ‌ها نيز استفاده مي‌شود.در موقع انتقال به زمين اصلي، كيسه‌ها را به آهستگي بدون آنكه صدمه‌اي به ريشه‌ها وارد شود و خاك اطراف آن بريزد، پاره كرده، گياه را به زمين اصلي انتقال مي‌دهند.

مراقبت از نهال هاي بذري
پس از آن كه بذر‌ها درخزانه و يا كيسه‌هاي پلاستيكي سبز شدند ، يك سلسله عمليات باغباني براي مراقبت از آنها لازم است كه عبارتند از:
الف - آبياري :
ميزان دفعات آبياري برحسب آب وهوا و نوع خاك و ميزان آب موجود متفاوت است. بطور‌كلي آبياري نهال‌هاي بذري بايد به آهستگي صورت گيرد.با توجه به اين‌كه در اين مرحله از رشد گياهان داراي ريشه محدودي براي جذب مي‌باشند بايد دقت نمود كه از كمبود آب صدمه نبينند.
ب - وجين :
بذر علف‌هاي هرز تقريباً در خاك وجود داشته و با گياهان اصلي به رقابت مي‌پردازند. بنابراين بايد آنهارا از ميان برد.وجين علف‌هاي هرز بايد با دقت صورت گيرد تا به ريشه گياهان اصلي صدمه‌اي وارد نشود.
ج- محافظت از گرما و تابش مستقيم آفتاب :
در روزهاي گرم، مخصوصاً در روش كاشت پلاستيكي بايد هر چند روز يك بار روي نهال‌ها آب پاشيد و نيز براي جلوگيري از تابش مستقيم آفتاب، مي‌توان پايه‌هاي در زمين به ارتفاع1/5-1 متر قرارداده، با استفاده از حصير يا مواد ديگر روي آن را پوشاند و بدين ترتيب از تابش مستقيم نور خورشيد جلوگيري كرد.


مولف : آقای دکتر حسین حکم آبادی محقق موسسه تحقیقات پسته کشور